وقتی به گذشته موسیقی نگاه میکنیم، احتمالاً این پرسش برایمان پیش میآید که نخستین سازها و اولین نتهای موسیقی را چه کسانی ساخته یا نوشتهاند؟ هرچند دربارهٔ اولین سازهای جهان دیدگاههای گوناگون و زیادی وجود دارد و پژوهشگران هنوز نتوانستهاند به پاسخی قطعی و نهایی برسند، اما در ادامهٔ این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، با آغاز به کار نتنویسی در دنیای موسیقی بیشتر آشنا خواهید شد و خواهید خواند که چه کسانی اولین نتها را نوشتند.
اولین نت ها را چه کسی نوشته است؟
به نظر میرسد که انسانهای نخستین نیز گونهای از موسیقی را در زندگی خود داشتهاند. البته واضح است که صدای موسیقی آن دوران با آهنگهای امروزی ما تفاوت زیادی داشته است.
این موسیقی بیشتر شامل فریادهای کشیده و بلند، نالهها و صداهایی از این دست بوده و معمولاً با رقصیدن، کفزدن و نواختن طبل همراهی میشده است. موسیقی مردمی و فولکلور در طی سدهها زنده مانده و از نسلی به نسل دیگر ــ بیشتر از راه حفظ کردن و نقل شفاهی و نه با نوشتن و ثبت کردن ــ منتقل شده است.
موسیقی ترکیبی نیز پیشینهای چندصدساله دارد.
اولین نتهای موسیقی را چه کسانی ساختهاند؟
پاسخ به این پرسش به این بستگی دارد که منظورمان از “نت” دقیقاً چیست. اگر منظور نشانههایی است که صداهای موسیقی را روی کاغذ ثبت میکنند، ایده و شکل اولیه آن صدها سال پیش در اروپا به وجود آمد. راهبان و موسیقیدانان کلیسا برای اینکه سرودهای مذهبی را یکدست و درست بخوانند، شروع به کشیدن علامتهای کوچکی بالای شعرهای سرودها کردند. این علامتها جهت حرکت لحن را نشان میداد، مثلاً بالا برود یا پایین بیاید. به این علامتهای اولیه «نِوْم» میگفتند.
با گذشت زمان، این علامتها دقیقتر شدند. یک راهب ایتالیایی به نام «گوئیدو د آرتسو» در حدود هزار سال پیش، خطوط موازی را به کار برد تا ارتفاع نتها را دقیقتر مشخص کند. او از این خطوط برای آموزش سرود به دیگران استفاده کرد. کمکم این سیستم تکمیل شد و به شکل نتنویسی امروزی درآمد که هر نت، هم زمان و هم ارتفاع صدا را به دقت نشان میدهد.
پس میتوان گفت که سیستم نتنویسی به شکلی که امروز میشناسیم، حاصل تلاش و نوآوری تدریجی موسیقیدانان، به ویژه در سنت موسیقی کلیساهای اروپا در سدههای میانه است.
تمدن های باستانی
تمدنهای کهن مانند چینیها، هندیها، مصریان، آشوریان و عبرانیان همگی موسیقی داشتند. اما بیشتر این موسیقیها اصلاً شبیه موسیقی امروزی ما نبودند. یونانیان موسیقی پیچیدهای داشتند که با ترکیب ریتمهای گوناگون ساخته میشد؛ ریتمهایی که کمی به گامهای امروزی نزدیک بودند.
پس از یونانیان و رومیان (که موسیقی یونانی را تقلید کردند)، کلیساهای نخستین مسیحی از مهمترین عوامل پیشرفت هنر موسیقی به شمار آمدند. «سنت آمبروز» و «سنت گرگوری» گونهای ویژه از موسیقی را پایه گذاشتند که به «سرود ساده» شهرت یافت.
این موسیقی، نوعی آواز گروهی بود که ملودیهای آن بر پایه سبک یونانی تنظیم میشد. کشیشان کلیسا نیز روش ساختن قطعات موسیقی را آموختند و گسترش دادند و شیوه نوین و امروزی نوشتن نتهای موسیقی نیز از روش آنان پدید آمد.
در سال ۱۶۰۰ میلادی، نخستین اپرا با نام «اوریدیس» توسط «جاکوپو پری» ارائه شد. پس از آن، آهنگسازانی مانند مونتهوردی نه تنها برای اپرا، بلکه برای سازهایی مانند ویولن نیز قطعاتی ساختند.
همچنین در این دوره، ساختن قطعات موسیقی برای مجالس رقص درباری، نمایشها و مراسم مذهبی رواج یافت و در نهایت، در همین دوران بود که بخش عمدهای از موسیقی و آهنگهایی که امروزه از شنیدن آنها لذت میبریم، توسط افرادی مانند باخ، هندل، هایدن، موتزارت و بتهوون آفریده شد.