در ساخت گیتار، عوامل مختلفی بر کیفیت صدای آن تأثیر میگذارند. از جنس سیمها گرفته تا مهارت فردی که گیتار مینوازد، همه در نتیجه نهایی نقش دارند. اما یکی از بخشهای مهمی که گاهی نادیده گرفته میشود، نوع چوبی است که بدنه و صفحه ساز از آن ساخته شده است. در این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، شما با گونههای مختلف چوب که برای ساختن گیتار مناسب هستند آشنا خواهید شد.
انواع چوب های مناسب برای ساز گیتار
صفحه رویی (Sound board) :
صفحه جلویی در گیتارهای آکوستیک، مهمترین بخش در ایجاد صدا است. معمولاً این صفحه را از چوب صنوبر یا سدر میسازند. ضخامت صفحه و همچنین طرح و شکل تیرکهای پشت آن هم بر کیفیت نهایی صدا تأثیر زیادی دارد.
چوب کاج (Spruce):
چوب کاج، سبک است و در برابر کشش مقاومت نسبتاً خوبی دارد. اما در مقابل ضربه، آسیبپذیر است و رگههای عمودی دارد. این چوب یکی از پرکاربردترین چوبها برای ساخت صفحه جلویی گیتار است و میتواند صدایی شفاف و رسا تولید کند. چوب کاج انواع مختلفی دارد که از جمله آنها میتوان به اسپروس سیتکا، آدیراندک و انگلمن اشاره کرد.
چوب آدیراندک برای صفحه رویی گیتار ایدهآل است، چون هم وضوح صدای بالایی دارد و هم در نواختن قوی و پرقدرت، عملکرد خوبی نشان میدهد. اما قیمت آن بالاست و در اجراهای آرام و ملایم چندان مناسب نیست. در مقابل، چوب انگلمن برای نواختن قطعات آرام گزینه مناسبی است. چوب سیتکا نیز کیفیتی بین این دو نوع دارد و تقریباً پراستفادهترین چوب کاج در میان این سه نوع محسوب میشود.
چوب سرو (Cedar):
چوب سدر نسبت به چوب اسپروس رنگ تیرهتری دارد و همچنین چگالی و سنگینی کمتری دارد. این چوب میتواند صدایی نرمتر و گرمتر از چوب کاج ایجاد کند، اما در نواختن قوی و پرقدرت، وضوح و تفکیک نتها در آن کمی کمتر است و برای نوازندگانی مناسبتر است که سبک نوازندگی ملایمتری دارند.
چوب سدر بسیار زودتر از چوب کاج به اصطلاح «باز» میشود و به بلوغ صوتی میرسد. پس از چند ماه نواختن، صدایی گرم و غنی از هارمونیهای زیبا تولید میکند، در حالی که چوب کاج ممکن است برای رسیدن به چنین کیفیتی به سالها نوازندگی نیاز داشته باشد.
صحفه پشت و کناره ها (Back and Sides):
معمولاً چوبی که برای ساخت پشت و کنارههای ساز به کار میرود، از یک نوع است. این چوب در مقایسه با چوب صفحه رویی، سختتر، سنگینتر و فشردهتر است.
برای ساختن پشت و کنارهها میتوان از گونههای مختلف چوب استفاده کرد. در ادامه، برخی از رایجترین انواع این چوبها را معرفی میکنیم:
رز وود (Rosewood):
رز وود از چوبهای بسیار پرطرفدار برای ساختن گیتار محسوب میشود. این چوب در سه گونه اصلی یافت میشود: رز وود هندی، رز وود برزیلی و رز وود ماداگاسکار. نوع برزیلی آن قیمت بسیار بالایی دارد و نمای بسیار شیک و لوکسی به ساز میبخشد.
ماهون (Mahogany)
چوب ماهون چوبی سنگین و فشرده است که رنگ تیره و خطهای نزدیک به هم دارد. رنگ آن به طور کلی گرمتر و تیرهتر از چوبهایی مانند سرو یا صنوبر است. اگرچه معمولاً از این چوب برای ساخت قسمتهای کناری و پشتی بدنه گیتار بهعنوان بخش تزئینی استفاده میشود، اما گاهی اوقات بهعنوان ماده اصلی ساز نیز به کار میرود.
وقتی از چوب فشرده ماهون برای صفحه رویی گیتار استفاده شود، صدایی قوی و شفاف ایجاد میکند که هارمونیهای محدود و فرکانسهای بالا و دلنشینی دارد. همچنین، صفحات کناری و پشتی ساختهشده از ماهون، معمولاً فرکانسهای بم را قویتر میکنند، هارمونیها را برجستهتر میسازند و صدایی با طعم و حسِ «چوبی» به ساز میبخشند.
افرا (Maple)
افرا، چوبی سنگین با ظاهری زیبا و صدایی شفاف است که انواع مختلفی دارد. اگرچه از افرا کمتر برای ساختن ساز استفاده میشود، ولی همین چوب در ساخت برخی از مشهورترین گیتارهای آکوستیک دنیا به کار رفته است. افرا یکی از سختترین و فشردهترین چوبهای مخصوص ساز است و علاوه بر طرحریزی دقیق و تعریف واضح نتها، صدایی پاک و شفاف نیز ایجاد میکند.
نوئل سیتکایی (Sitka Spruce)
سیتکا اسپروس از چوبهای بسیار پرطرفدار برای ساخت صفحه رویی گیتارهای آکوستیک است. این چوب با وجود سبکی، مقاومت خوبی دارد و صدایی روشن و قوی تولید میکند.
اسپروس سرخ (Red Spruce)
این چوب گزینهای ایدهآل برای ساختن صفحه رویی گیتارهای آکوستیک با سیمهای فلزی است. دلیل این موضوع، تولید صدایی رسا، واضح، پرقدرت و پرحجم توسط آن است.
کوآ (Koa)
چوب کوآ، بسیار سخت و فشرده است. وقتی از این چوب برای ساخت صفحه رویی گیتار استفاده شود، صدایی محکم و استوار تولید میکند، به ویژه در نتهای زیر. همچنین صداهای محدوده میانی را نیز قویتر میکند. اگر از چوب کوآ برای بدنه و صفحات کناری گیتار بهره ببرند، صدایی شبیه به چوب ماهوگانی ایجاد خواهد کرد.
ساپلی (Sapele):
ساپلی یک نوع چوب است که اصالتاً متعلق به قاره آفریقا میباشد. این چوب از نظر ظاهری شباهت زیادی به چوب ماهون دارد، با این تفاوت که وزن آن کمی کمتر است. صدای حاصل از این چوب، شفاف و رساست.