تنبک که با نامهای تمبک، دمبک، دندونک و ضرب نیز شناخته میشود، یکی از سازهای ضربهای و سنتی ایران است. جنس و نوع پوستی که روی این ساز کشیده میشود، تاثیر مستقیمی روی کیفیت و طنین صدای آن دارد. در بخش بعدی این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، میتوانید با گونههای مختلف پوست تنبک و ویژگیهای هر یک آشنا شوید.
انواع پوست تنبک و مشخصات آن ها
آشنایی با جنسهای مختلف پوستی که برای ساخت تنبک استفاده میشود، میتواند به رشد هنری نوازنده و انتخاب مناسبتر ساز یاری رساند.
انواع پوست تنبک:
پوست اصلی که برای ساخت تنبک به کار میرود، معمولاً از شتر یا گوساله تهیه میشود. گاهی هم از پوست بز استفاده میکنند. اما پوستهایی مانند پوست آهو، خرگوش و موارد مشابه، به طور کلی برای این ساز مورد استفاده قرار نمیگیرند.
مشخصات پوست ها :
پوست شتر: این پوست، ضخیم و محکم است. میزان ضخامت آن به سن شتر و قسمتی از بدن که پوست از آن گرفته شده (مانند گردن یا زیر شکم) بستگی دارد. رنگ آن معمولاً خاکستری یا مشکی تیره است و خالهایی به رنگ خاکستری یا گاهی قهوهای روی آن دیده میشود. در کل، رنگ آن تیره است.
پوست گوساله: این پوست در مقایسه با پوست شتر، معمولاً نازکتر است و رنگ آن متمایل به شیری یا سفید میباشد.
پوست بز: این پوست بسیار نازک است و در واقع کمی ضخیمتر از پوست بره میباشد. رنگ آن نیز قهوهای روشن است.
کدام پوست برای تنبک بهتر است؟
پوستی که برای ساز خود انتخاب میکنید، به صدایی که میخواهید و همچنین شیوهای که تنبک ساخته شده است، بستگی دارد. به خاطر داشته باشید که در اصل، هیچ صدایی بد نیست؛ بلکه این سلیقه و حس شخصی شماست که یک صدا را دلنشین و صدای دیگری را ناخوشایند میداند. برای نمونه، برخی افراد صدای زیر و تیز (مجلسی-خاطور) یا صدای بم و عمیق (کلاسیک) را ترجیح میدهند. معمولاً رایجترین مشکل صوتی که برای تنبک پیش میآید، مربوط به صدای ناحیه کر (حاشیه ساز) است که در حدود ۹۰٪ موارد، به جنس پوست و نحوه کشیدن آن برمیگردد.
انتخاب پوست تنبک:
انتخاب پوست مناسب برای تنبک به صدایی که میخواهید و نوع ساز شما بستگی دارد. به طور کلی، هیچ صدایی بد نیست و این موضوع به مهارت و سلیقه شخصی شما نیز مربوط میشود.
راهنمای انتخاب پوست تنبک:
۱. برای سازهایی که صدایی تقریباً تیز و بلند دارند، مانند ضرب زورخانه، معمولاً از پوست بسیار نازک گوساله یا پوست بز استفاده میشود.
۲. اگر تنبک شما ویژگیهایی مانند چوب ضعیف، ایرادهای چوبی زیاد (مثل گرههای متعدد) یا نداشتن طوق داخلی اضافی دارد، از به کار بردن پوستهای ضخیم خودداری کنید. زیرا ممکن است آسیب جدی به ساز وارد کند و در برخی موارد ساز را کاملاً خراب نماید.
۳. اگر به دنبال صدای بم و پرقدرت هستید، بهترین گزینه استفاده از پوست ضخیم گوساله یا پوست ضخیم شتر است.
۴. اگر صدای تیز و نافذ میخواهید، گزینه اول شما باید پوست نازک شتر باشد.