در دنیای موسیقی، هر قطعه از نشانههای زیادی تشکیل شده است. هر یک از این نشانهها مفهوم خاص خود را دارند و نحوه اجرای نت را تغییر میدهند. به همین دلیل، هر نوازنده یا علاقهمند به موسیقی باید با این علامتها به خوبی آشنا باشد. در این نوشته، میخواهیم با علامت آکسان در موسیقی آشنا شویم. این علامت در سازهای گوناگونی کاربرد دارد؛ مانند آکسان در ویولن، آکسان در سنتور و آکسان در پیانو.
در آغاز، معنای آکسان در موسیقی را بیان میکنیم. سپس انواع مختلف آن را معرفی کرده و دستهبندیهایش را مرور خواهیم کرد. اگر دوست دارید با این مفهوم به شکل کامل آشنا شوید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید. همچنین برای یادگیری دیگر نشانهها و مبانی موسیقی میتوانید به وبلاگ مدیر تولز مراجعه کنید.
آکسان در موسیقی چیست؟
آکسان یا اکسنت (Accent) علامتی است که روی یک یا چند نت در موسیقی قرار میگیرد. این علامت ممکن است بالای نت یا زیر آن نوشته شود. هر نوع نتی، چه کوتاه و چه بلند، میتواند آکسان داشته باشد؛ فرقی نمیکند که آن نت یک نت کامل باشد یا یک نت خیلی کوتاه مثل دولاچنگ.
توصیه میکنیم حتماً مقاله فرم موسیقی نوکتورن چیست؟ را مطالعه کنید.
در این مقاله همه چیز در مورد بالشتک ویولن اطلاعات مفیدی آمده است.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه ۷ تا از مؤثرترین راه های تقویت صدا در خوانندگی.
هدف اصلی آکسان، تأکید روی یک نت است؛ یعنی آن نت با قدرت یا حالت برجستهتری نسبت به نتهای دیگر اجرا میشود. در بعضی مواقع، آهنگساز این علامت را در قسمتهای خاصی از قطعه میگذارد. گاهی هم نوازنده با توجه به احساسی که از قطعه دارد، خودش تصمیم میگیرد کدام نتها را برجستهتر اجرا کند.
تاریخچه استفاده از آکسان به دوران قدیم و حتی به زمان آهنگسازانی مثل موتزارت بازمیگردد. امروزه هم این علامت در سبکهای گوناگون موسیقی کاربرد دارد. شکل معمول آکسان شبیه علامت “بزرگتر” در ریاضی (<) است، اما انواع دیگری هم دارد که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد.
۳ دسته کلی آکسان در موسیقی
آکسانها بر اساس شیوهای که بر یک نت تأکید میکنند، به سه گروه اصلی تقسیم میشوند: آکسان دینامیک، آکسان تونیک و آکسان اگاجیک. در ادامه، هر یک از این سه نوع را به طور کامل و ساده توضیح میدهیم.
آکسان دینامیک: در این نوع، یک نت با صدای بلندتر و قویتر از نتهای کناری خود نواخته میشود. در واقع، فرق اصلی آن با نتهای اطراف، در شدت و حجم صدا است.
آکسان تونیک: در آکسان تونیک، نتی که تأکید دارد، از نظر ارتفاع صدا (زیر یا بم بودن) از نتهای مجاور خود بالاتر است.
آکسان اگاجیک: در این نوع آکسان، تأکید بر روی زمان کشش نت است؛ یعنی نتی که باید برجسته شود، نسبت به نتهای قبل و بعد خود، مدت زمان بیشتری نواخته میشود.
انواع علامت آکسان در موسیقی و نحوه اجرا
１. شکل استاندارد و پیشفرص آکسان در موسیقی
یک مدل پرکاربرد از آکسان وجود دارد که شکلی شبیه به علامت «بزرگتر» در ریاضی دارد (<). وقتی این علامت روی یک نُت قرار میگیرد، یعنی آن نُت باید با صدایی بلندتر و محکمتر از نُتهای اطرافش اجرا شود.
برای اطلاعات بیشتر، به مقاله آشنایی با موسیقی ترکمن صحرا مراجعه کنید.
در این مقاله تفاوت ساز ویولن و ویولا اطلاعات مفیدی آمده است.
در اینجا میتوانید اطلاعات کاملتری درباره بیوگرافی فیلیپ گلس | از بنیانگذاران موسیقی مینیمال بیابید.
２. آکسان استکاتو (Staccato)
وقتی یک نقطه کوچک را در بالا یا پایین یک نت میبینید، یعنی باید آن را به صورت استکاتو اجرا کنید. در استکاتو، شما باید نت را تا جای ممکن کوتاه و سریع بنوازید، طوری که پس از آن یک سکوت کوتاه قبل از نت بعدی احساس شود.
３. آکسان استکاتیسیمو (Staccatissimo)
علامت استاکاتیسیمو به شکل یک پیکان کوچک رو به پایین روی نت نوشته میشود. این علامت در واقع نوعی از استکاتو است، اما با این تفاوت که باید حتی کوتاهتر از استکاتو نواخته شود. در اجرای استاکاتیسیمو، شما باید فقط یکچهارم از مدت زمان اصلی نت را نگه دارید. امروزه استفاده از این علامت چندان متداول نیست و بیشتر آهنگسازان از همان علامت استکاتو استفاده میکنند.
برای گسترش دانش خود، مقاله آشنایی با استاد کمانچه، کیهان کلهر را مطالعه کنید.
４. آکسان مارکاتو (Marcato)
آکسان مارکاتو هم در نوازندگی و هم در آواز استفاده میشود. از نظر شکل، شبیه همان علامت آکسان معمولی در موسیقی است، با این تفاوت که به صورت عمودی روی نت قرار میگیرد. برای نواختن یک نت مارکاتو، باید آن را همزمان هم کوتاهتر و هم قویتر از نتهای اطرافش اجرا کنید؛ در واقع این تکنیک ترکیبی از آکسان معمولی و آکسان استکاتو است.
توصیه میکنیم این مطلب کالیوپ یا پیانوی بخار چیست؟ را حتماً بخوانید.
توصیه میکنیم این مطلب مدت زمان لازم برای یادگیری گیتار چقدر است؟ را حتماً بخوانید.
５. آکسان تنوتو (Tenuto)
تنوتو شبیه یک خط افقی نازک و صاف است. وقتی این علامت را روی یک نت میبینید، باید آن نت را تا انتهای ارزش زمانیاش نگه دارید و به طور کامل اجرا کنید. به عبارت دیگر، نباید نت را زودتر رها کنید؛ باید مطمئن شوید که تا آخرین لحظهٔ آن کشیده شده و بعد به سراغ نت بعدی بروید.
برای گسترش دانش خود، به مقاله بیوگرافی محمدتقی مسعودیه | پدر علم موسیقی شناسی قومی ایران سر بزنید.
توصیه میکنیم این مطلب موزه موسیقی اصفهان، نمونه ای زیبا از یک موزه موسیقی را حتماً بخوانید.
برای گسترش دانش خود، مقاله آشنایی با تاریخچه موسیقی هرمزگان را مطالعه کنید.
