رویهکوبی مبلمان به چه صورت انجام میشود؟ این نوشته با مشارکت گروه تخصصی مبلمان دانشگاه تهران و مجله رونیکس و به قلم بیتا حموله، دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع مبلمان دانشگاه تهران تهیه شده است.
پس از پایان کار پرداخت و پوششدهی چوب مبل، نوبت به مرحله مهم رویهکوبی میرسد که نقش زیادی در زیبایی و جلوه نهایی مبلمان دارد. رویهکوبی در واقع مجموعه کارهایی است که در انتهای ساخت مبل انجام میشود و طی آن پارچه روی چهارچوب و اسکلت مبل کشیده و نصب میگردد.
روش رویهکوبی بسته به مدل مبل و اندازههای قالب آن متفاوت است. معمولاً مبلهای راحتی بیشترین بخش رویهکوبی را به خود اختصاص میدهند.
در ادامه، گامهای رویهکوبی را مرحله به مرحله توضیح میدهیم و انواع پارچههای مناسب برای مبلمان را معرفی خواهیم کرد.
آموزش مراحل رویهکوبی مبلمان + آشنایی با ابزار
بهسازی و نوکردن مبلمان چوبی فرآیندی است که طی آن، ظاهر و کارایی اثری قدیمی بهتر میشود؛ پارچه و لایههای نرم آن عوض میشوند و قاب چوبی یا فلزی آن بازسازی و محکم میگردد. مراحل این کار به طور کلی به این صورت است:
زیرکاری مبل
نخستین گام در روکش کردن مبلمان چوبی، آماده کردن چهارچوب مبل برای پوشش پارچه است. در این بخش، اسفنج و فوم بر روی بدنه چسبانده میشود. این کار بسته به طرح، مدل و اندازههای چهارچوب مبل، متفاوت خواهد بود. در فرآیند زیرکاری، مراحل بستن تسمه، نصب گونی، بریدن اسفنج و فوم به اندازه مناسب و چسباندن آنها روی چهارچوب مبل انجام میشود. همچنین در تعمیر مبلمان، ابتدا پوششهای فرسوده جدا شده و سپس اسفنج و فوم جدید جایگزین میشود. بر اساس سبک و نیاز روکشکاری، میتوان روشهای مختلفی مانند روکشکاری ساده، روکشکاری با تسمه، روکشکاری با فنر سینوسی، روکشکاری با فنر لول و یا روکشکاری با اسفنج و فوم قالبگیری شده را انتخاب کرد.
• تسمهکشی: این کار برای محکم کردن و استواری کف مبل انجام میگیرد. تسمهها همچنین نقش تکیهگاهی برای نگهداری فوم و اسفنج را دارند. اگر تسمهکشی با دقت و اصولی انجام شود، هنگام پوشاندن مبل با پارچه، سطح کار صافتر خواهد بود و پارچه جمع یا چروک نمیشود. تسمهها به شکل افقی و عمودی روی چهارچوب مبل نصب میشوند.
• نصب فنر: برای افزایش راحتی و دوام مبل، فنرهایی روی تسمهها یا در زیر آنها قرار داده میشوند. فنرها در دو نوع فشاری (لول) و کششی (سينوسي) وجود دارند.
پس از نصب تسمه و فنر روی چهارچوب مبل، نوبت به گونی یا پارچه کرباس میرسد. ابتدا گونی را به اندازهی چهارچوب مبل برش میدهند و سپس آن را روی تسمه و فنر قرار میدهند. محکم و درست بستن گونی به چهارچوب بسیار مهم است؛ چون این کار باعث میشود سطح نشیمنگاه مبل محکم و بادوام شود.
برای راحتی و کیفیت بهتر مبل، قسمتهای مختلف آن مانند دستهها، پشتی و نشیمنگاه با اسفنج یا فوم پر میشود. معمولاً برای دسته و پشتی از اسفنجهای نازکتر و برای قسمت نشیمن از اسفنجهای ضخیمتر استفاده میکنند. فوم و اسفنج با هم تفاوت دارند؛ فومها در تراکمهای مختلفی ساخته میشوند و معمولاً دوام بیشتری نسبت به اسفنج دارند.
در ساخت و تعمیر مبل معمولاً از سه نوع فوم استفاده میشود:
فوم سرد: این نوع در دمای پایین و با حرارت غیرمستقیم تولید میشود. انعطاف خوبی دارد و پس از فشار دیدن، سریع به شکل اول خود برمیگردد. به همین دلیل برای ساخت مبل مناسب است.
فوم گرم: این فوم با حرارت مستقیم و بالا در کوره تولید میشود. نسبت به فوم سرد سفتتر است و انعطاف کمتری دارد. همچنین پس از فشار ممکن است تغییر شکل دائمی پیدا کند.
فوم ویژه: این نوع، ویژگیهای هر دو فوم سرد و گرم را دارد و بیشتر در مبلهای راحتی به کار میرود. سفتی آن از فوم گرم کمتر و از فوم سرد بیشتر است. جنس فومها میتواند از انواع مختلفی مانند پارچهای، الیاف ویسکوز، لایکو (مخلوط پلیاستر و پنبه)، پلیاستر فشرده، پلییورتان، پلیاستر فیبری، سلول بسته یا سلول باز باشد.
نصب پارچه مبل
مرحله دوم ساخت مبلمان چوبی، مربوط به پارچه است. در این مرحله، ابتدا پارچه مناسب برای سبک و طرح مبل انتخاب میشود. سپس با کمک الگو، فوم و اسفنج به اندازه و شکل لازم برش داده شده و دوخته میشوند. در ادامه، با نخهای مخصوص، پارچه به فومها متصل میشود.
نصب پارچه نیازمند دقت فراوان است. اگر این کار با ظرافت انجام نگیرد، پارچه جمع شده یا چین میخورد و در نهایت باعث میشود مبل ظاهر زیبا و مرتبی نداشته باشد.
ابزارهای مورد استفاده در رویهکوبی
برای ساخت و تعمیر مبل به ابزارهایی نیاز داریم که با آنها بتوان قطعات چوبی را به هم وصل کرد، پارچه را به چارچوب چسباند، دوخت انجام داد، سوراخ ایجاد کرد و کارهای مشابه. در ادامه، مهمترین ابزارهایی که در بخش رویهکوبی مبلمان چوبی به کار میروند را به شما معرفی میکنیم.
• منگنهکوب بادی: این وسیله یکی از ابزارهای اصلی در بخش رویهکوبی است. از منگنهکوب بادی برای محکم کردن گونی و نوارهای تسمه به بدنه اصلی مبل و همچنین برای وصل کردن پارچه به بخشهای چوبی مبلمان استفاده میشود.
دریل وسیلهای برقی است که برای بستن پیچها در قطعات گوناگون به کار میرود. همچنین از آن برای سرهمبندی و مونتاژ، به ویژه در تعمیرات وسایل چوبی و مبلمان استفاده میکنند.
پیچ دستی یا گیره: این وسیله برای ثابت نگه داشتن قطعات مبلمان هنگام کار استفاده میشود. این ابزار دارای یک فک متحرک است که میتوان آن را به اندازه دلخواه باز و بسته کرد. پیچ دستیها در ابعاد گوناگونی موجود هستند. دوستان گرامی، اگر تمایل دارید اطلاعات بیشتری درباره ابزارهای قابل حمل در صنعت مبلمان کسب کنید، میتوانید به مقاله مربوطه مراجعه نمایید.
انواع پارچه
پارچهها از دو نوع نخ ساخته میشوند: نخهای طبیعی و نخهای ساخت دست بشر. نخهای طبیعی خود به دو دسته تقسیم میشوند: برخی از گیاهان به دست میآیند، مثل کتان و کنف؛ و برخی دیگر منشأ حیوانی دارند، مانند پشم و ابریشم. نخهای مصنوعی نیز انواع مختلفی دارند؛ برخی بر پایه سلولز ساخته میشوند، مانند ریون، و برخی دیگر مانند پلیاستر کاملاً شیمیایی هستند. انتخاب نوع پارچه، هم بر زیبایی و هم بر دوام و راحتی مبلمان تأثیر مستقیم میگذارد. در بخشهای بعدی، هر یک از این پارچهها را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد.
پارچه کتان
پارچه کتان بسیار بادوام و محکم است. این استحکام باعث میشود در برابر ساییدگی مقاومت خوبی داشته باشد و دوام مبلی که از این جنس باشد را افزایش میدهد. اما یک نکته منفی درباره کتان این است که تمیز کردن لکه از روی آن کار سادهای نیست. اگر روی این پارچه لکهای ریخته شد، برای پاک کردن آن باید از مخلوط آب نیمهگرم و کمی شامپو فرش یا مایع ظرفشویی استفاده کرد.
پارچه پشمی
این پارچهها نرم و لطیف بافته شدهاند و به خوبی کش میآیند. همچنین در برابر چروک شدن و پاره شدن مقاومت خوبی دارند. مبلمانی که با این جنس پارچه پوشانده شدهاند، معمولاً برای خانههایی در مناطق سردسیر گزینه مناسبی هستند. تمیز کردن این مبلمانها کمی سخت است. برای پاکسازی آنها میتوانید از مخلوط آب سرد و یک پاککننده ملایم، مثل شامپو بچه، استفاده کنید.
پارچه مخمل
این پارچه نرم، لطیف و در عین حال محکم است و به آسانی چروک نمیشود. تمیز کردن آن کمی سخت است. مخمل نسبت به دیگر پارچهها گرد و خاک بیشتری را به خود جذب میکند. یکی از راههای خوب برای تمیز کردن آن، استفاده از مخلوط آب و صابون است.
پارچه چرم
این پارچهها حس لوکس و باشکوهی به فضای خانه میبخشند و در دو نوع چرم طبیعی و چرم مصنوعی یافت میشوند. یکی از نقاط قوت آنها این است که آب را به خود جذب نمیکنند. اما در برابر وسایل نوکتیز و برنده به راحتی آسیب میبینند. همچنین انتخاب رنگ در این پارچهها محدود است. برای نظافت آنها باید حتماً از واکس و شویندههای ویژه پارچههای چرمی استفاده کرد.
پارچه ریون
این پارچهها دوام خوبی در برابر ساییدگی دارند و کش میآیند و انعطافپذیر هستند. وزن سبکی نیز دارند. اما سطح آنها لیز است و زود چروک میشود و در برابر نم و رطوبت مقاوم نیستند. همچنین این جنس پارچه نسبت به بسیاری از پارچههای دیگر، آسانتر آتش میگیرد. برای شستشو میتوان از پاککنندههای ملایم مانند آب و صابون استفاده کرد تا به خوبی تمیز شوند.
پارچه پلی استر
این پارچههای مصنوعی به خوبی در برابر چین و چروک و ساییدگی مقاومت میکنند. همچنین تمیز کردن آنها آسان است و آب را به خود جذب نمیکنند. اما از طرفی ممکن است برای پوست حساسیتزا باشند و به آسانی آتش بگیرند.
پارچه مبل با تكنولوژی نانو
این پارچهها جزو پیشرفتهترین و مدرنترین انواع موجود محسوب میشوند. آنها غالباً ویژگیهایی مانند مقاومت در برابر آب، عدم جذب لک، خاصیت ضد باکتری، مقاومت در برابر آتش و همچنین استحکام در برابر ساییدگی و عدم ایجاد چین و چروک را دارا هستند. تمیز کردن این پارچهها نیز بسیار آسان است.
تفاوت رویهکوبی مبلمان راحتی و کلاسیک
مبلمان راحتی معمولاً برای فضاهای خودمانی مثل اتاق نشیمن انتخاب میشوند. این مبلمان اغلب از چوبهای سبکتر و کمهزینهتر ساخته شده و طراحی ساده و امروزی دارند. به همین خاطر، پارچههایی که برای روکش آنها به کار میرود، غالباً سبک، ساده، نرم و مقرونبهصرفه است؛ مانند پارچههای کتانی یا پلیاستر. همچنین در ساخت این مبلمان از فومهای مخصوصی استفاده میشود تا راحتی بیشتری فراهم کند.
اما در مقابل، مبلمان کلاسیک برای فضاهای رسمی و مجلل مانند سالن پذیرایی طراحی شدهاند. این مبلمانها معمولاً از چوبهای سنگین و باکیفیت مثل گردو یا بلوط ساخته میشوند و طرحهای پیچیده و تزئینی دارند؛ به طوری که روی بدنه چوبی آنها نقشهای منبت و حکاکیهای ظریف دیده میشود. روکش این مبلمان نیز اغلب از پارچههای مجلل، بافتدار و پرنقشونگار مانند ابریشم یا مخمل گلدار انتخاب میشود.
سخن آخر
روکش کردن مبلهای چوبی تأثیر زیادی بر زیبایی و شکل نهایی آن دارد. علاوه بر این، این کار باعث میشود مبلها مدت بیشتری برای شما سالم بمانند و دوام بیاورند. در کار تعمیر مبل، با استفاده از روش روکشکاری، میتوان اشکالات و فرسودگیهای مبلهای قدیمی را برطرف کرد و آنها را مانند نو بازسازی نمود. با این روش، دیگر لازم نیست هزینه زیادی برای خرید مبل جدید بپردازید. برای یادگیری بیشتر درباره نکات مهم زیرسازی مبل، میتوانید به مقاله آموزشی مربوط به آن مراجعه کنید.
معمولاً از روش روکشکاری برای زیباتر کردن، نرمتر کردن و افزایش کارایی مبل استفاده میکنند. در این روش میتوان پارچههای فرسوده و کهنه را با پارچههای تازه و سالم جایگزین کرد. اگر هدف شما از روکشکاری، افزایش راحتی مبل است، حتماً از فوم و لایههای نرم و مرغوب استفاده کنید. در پایان، روکشکاری مبل به شما کمک میکند در هزینهها صرفهجویی کنید و راهی مقرونبهصرفه برای نو کردن مبلمان قدیمیتان است.