آشنایی با قدیمی ترین ابزار موسیقی ، ساز چنگ
سازهای بسیار متنوعی در دنیا وجود دارند و شناختن تمام آنها نیازمند زمان زیادی است. با این حال، برخی سازها به دلیل ویژگیهای خاص یا صدای متمایزشان، شهرت بیشتری نسبت به بقیه دارند. در این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، قصد داریم یکی از این سازهای شناخته شده را به شما معرفی کنیم: ساز چنگ.
چنگ که در انگلیسی هارپ (Harp) نامیده میشود، نوعی ساز زهی قدیمی است و از مشهورترین سازهای ایران باستان به شمار میآید. به بیان ساده، چنگ سازی زهی و زخمهای است که شکلی مثلثی دارد و سیمهای آن به صورت عمودی بر روی صفحه صدا نصب شدهاند.
این حالت عمودی سیمها در مقایسه با صفحه صدا، اصلیترین تفاوت چنگ با سازهایی مانند ویولن، گیتار، قانون و چنگ خودکار (اتو هارپ) محسوب میشود. در آن سازها، سیمها معمولاً به موازات صفحه صدا یا دهانههای صوتی قرار میگیرند.
برای یادگیری پیشرفته، به نحوه اجرای تحریر در آواز مراجعه کنید.
اگرچه چنگ یا هارپ در شکلها، اندازهها و وزنهای گوناگونی ساخته میشود، اما همه انواع آن سه بخش اصلی دارند: گردن، صفحه صدا (یا جعبه صدا) و سیمها (زهها). این سیمها ممکن است از جنس روده، فلز یا نایلون ساخته شده باشند.
مقاله نت شاهد چیست ؟ منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.
آشنایی با قدیمی ترین ابزار موسیقی ، ساز چنگ
ساختار ساز هارپ یا چنگ
ساز چنگ یا هارپ، شکلی سهگوش دارد و از دیرباز از چوب ساخته میشده است. در زمانهای قدیم، رشتههای این ساز از جنس روده حیوانات بود، اما در حال حاضر از نایلون یا فلز برای ساخت آنها استفاده میگردد. بخش بالایی ساز که محل اتصال سیمها به بدنه چوبی است، گردن ساز نامیده میشود. کوک و تنظیم سیمها نیز از همین ناحیه انجام میپذیرد. ضلع پایینی ساز که نقش اصلی در تولید صدا دارد، صفحه صوتی یا بورد صدا نام دارد. بلندترین ضلع این ساز مثلثی شکل، ستون خوانده میشود. در چنگهای نوین امروزی، معمولاً پدالهایی نیز در بخش زیرین ساز قرار داده شده است.
برای گسترش دانش خود، مقاله روش های کاهش نشت صدا در استودیوی خانگی را مطالعه کنید.
تاریخچه چنگ
این ساز از یک طرف، کهنترین وسیلهای برای نواختن موسیقی است که بشر میشناسد و از طرف دیگر، با ساخت چنگ الکتریکی، میتوان آن را یکی از امروزیترین سازها هم دانست.
چنگ در گذر زمان، اتفاقات گوناگون و زیادی را پشت سر گذاشته، ولی با این همه، همیشه جایگاه ویژه و بیهمتایی در داستان موسیقی جهان داشته است.
سیم چنگ
سیمهای ساز چنگ معمولاً از جنس روده گوسفند هستند و برای سیمهای بمتر از فلز فولاد استفاده میشود. هر سیم صدای مشخصی تولید میکند و همه آنها به موازات محور اصلی ساز کشیده شدهاند.
هفت سیم اول پشت سر هم، هر کدام با رنگی متفاوت ساخته میشوند و این الگوی رنگی در هفت سیم بعدی نیز دقیقاً تکرار میگردد. کوک سیمها بر اساس گام دیاتونیک انجام میگیرد.
در حالت معمول، هفت سیم چنگ نتهای «دو بمل»، «ر بمل»، «می بمل»، «فا بمل»، «سل بمل»، «لا بمل» و «سی بمل» را ایجاد میکنند.
برای گسترش دانش خود، مقاله سوالات رایج در مورد سیم سنتور و زمان تعویض آن را مطالعه کنید.
به این ترتیب، همه سیمهایی که نت «دو بمل» را میدهند همرنگ هستند، تمام سیمهای «ر بمل» نیز رنگ یکسانی دارند و برای دیگر نتها نیز این قانون برقرار است. معمولاً سیم نت «دو» با رنگ قرمز، سیم نت «فا» با رنگ آبی یا سیاه و سیم سایر نتها با رنگ سفید مشخص میشوند.
برای یادگیری پیشرفته، به بیوگرافی کارن همایونفر مراجعه کنید.
اگر سوالاتی دارید، مقاله دانستی های جالب در مورد سیم های سنتور به شما کمک خواهد کرد.