اگر به سازهای جذاب و کمی غیرمعمول علاقه دارید، احتمالاً نام ماندولین را شنیدهاید. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با این ساز آشنا خواهیم شد. همراه ما بمانید.
ساز ماندولین
ماندولین یک ساز موسیقی است که اندازهای کوچکتر از گیتار دارد و شکل آن کمی شبیه به یک میوه گلابی است. این ساز هشت سیم دارد که به صورت جفتجفت کنار هم قرار گرفتهاند و در مجموع چهار جفت سیم را تشکیل میدهند. معمولترین روش کوک کردن این سیمهای جفتشده، به فاصلهای به نام «پنجم درست» است.
تاریخچه
این ساز در سده هجدهم میلادی در کشورهای ایتالیا و آلمان، از سازی قدیمیتر به نام ماندورا که به سده شانزدهم تعلق داشت، پدید آمد. برای نواختن ماندولین معمولاً از مضراب یا نوک انگشتان استفاده میشود.
در پایان سده نوزدهم و آغاز سده بیستم، هم ساخت و هم نواختن ماندولین در اروپا و قاره آمریکا بسیار رواج پیدا کرد. در طول سده بیستم، این ساز در اندازههای گوناگون، از کوچک تا بسیار بزرگ ساخته شد.
ماندولین در دستهبندی سازها، از خانواده لوت به شمار میرود. گونههای امروزی این ساز، بیشتر از نوادگان ماندولین ناپلی هستند که در طول سده هجدهم در شهر ناپل ایتالیا تکامل یافتند.
امروزه ماندولینهایی که پشت کاسهای شکل دارند، بسیار شبیه به نمونههای اولیه ایتالیایی هستند و در موسیقی محلی و کلاسیک کاربرد دارند. جالب است که در میانههای سده نوزدهم، این ساز چندان محبوب نبود.
آشنایی با ساز ماندولین
ساختمان ساز
بدنه ماندولین معمولاً شبیه قطره اشک، دایره یا تخممرغ است. سوراخ خروج صدا در آن ممکن است به شکل حرف F یا به صورت دایره باشد. دسته ساز دارای پردههایی است و پشت آن یا صاف است یا حالت منحنی دارد.
طرح و ابعاد امروزی این ساز، به طور چشمگیری توسط پاسکال ویناچیا، سازنده اهل ناپل، دگرگون شد.
این ساز چهار جفت سیم فلزی دارد که مانند سرِ دسته گیتار، با کوک ویولن (g–d′–a′–e) تنظیم میشوند.
گوشیهای کوک در پشت جعبه گوشی قرار گرفتهاند. بدنه آن که شکلی گلابیگونه دارد، انحنای عمیقی دارد و صفحه انگشتگذاری آن ۱۷ پرده کمی برجسته دارد. سیمها به انتهای بدنه ساز متصل میشوند.
خرک روی پهنترین بخش ساز قرار میگیرد. صفحه جلویی ساز به سمت پایین زاویه دارد که این طراحی فشار سیمها را روی خرک بیشتر کرده و در نتیجه صدایی قوی و شفاف به ساز میبخشد.
نوعی از ماندولین که در گروههای موسیقی بلوگراس آمریکا استفاده میشود، نمونهای با عمق کمتر و پشت صاف است.
محبوبیت دوباره
در آغاز قرن بیستم، ماندولین دوباره مورد توجه قرار گرفت و این محبوبیت باعث شد شکلها و طراحیهای گوناگونی از این ساز امروزی به وجود آید.
بسیاری از این تحولات و پیشرفتها در آمریکا اتفاق افتاد؛ زمانی که سازندگان آمریکایی شروع به تولید ماندولینهایی با پشت تخت و صفحهی رویی خمیده کردند.
دو نفر نقش بسیار مهمی در ساختن ماندولینهای مدرن داشتند؛ سازی که امروزه در موسیقی بلوگراس، کانتری، بلوز و گروههای جَگ (jug-band) استفاده میشود:
اورویل گیبسون و مهندس آکوستیک، لیود لوار.
بسیاری از ماندولینهای آکوستیکی که امروزه میبینیم، از نسل سازهایی هستند که اولین بار توسط شرکت گیبسون ساخته شدند.
آثار عمده برای ماندولین
ساز ماندولین در برخی از گروههای موسیقی اپرا نیز حضور دارد، مثل اپرای اتللو ساخته وردی.
آنتونیو ویوالدی یک قطعه کنسرتو برای یک ماندولین (کنسرتو در ر ماژور اپوس ۶ شماره ۳) و دو کنسرتو برای دو ماندولین تصنیف کرده است. موتسارت در اپرای دونجوان از این ساز بهره برده و بتهوون نیز چند سوناتین برای آن نوشته است. پاگانینی هم چند سرناد برای ماندولین همراه با گیتار آفریده است.