همانطور که میدانید، دنیای موسیقی پر از روشهای گوناگون برای نواختن نتهاست. هر کدام از این روشها در سبکهای مختلف یا با سازهای متفاوت به کار میروند. یکی از این تکنیکهای مهم و جالب، گلیساندو نام دارد که در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز به آن پرداختهایم. اگر دوست دارید با این روش آشنا شوید، خواندن ادامه مطلب را از دست ندهید.
گلیساندو چیست ؟
گلیساندو که به آن لغزه یا سُرش نغمهای هم میگویند، یک روش نوازندگی در موسیقی است. در این روش، نوازنده به جای اینکه نتها را جداگانه و پشت سر هم اجرا کند، انگشت خود را روی سیم ساز به آرامی میلغزاند. به این ترتیب، صدایی پیوسته و شبیه به سر خوردن از یک نت به نت دیگر ایجاد میشود.
این حرکت معمولاً با کشیدن انگشت بر روی سیم، از نت پایین به نت بالا یا برعکس، انجام میگیرد. در تکنیک گلیساندو، هیچ فاصلهای بین نتها شنیده نمیشود و انگار همهٔ صداهای بین آنها هم به گوش میرسند.
شاید به نظر برسد که این روش فقط در یک ساز خاص به کار میرود، اما گلیساندو در نواختن انواع زیادی از سازها مانند سازهای کوبهای، مضرابی و آرشهای قابل استفاده است و یکی از تکنیکهای پرکاربرد در دنیای موسیقی به شمار میآید.
گلیساندو در چه سازهایی قابل اجرا می باشد؟
در سازهایی مثل پیانو، زیلوفون یا چنگ، گلیساندو به حرکتی سریع و لرزشگونه گفته میشود که در آن صداها پشت سر هم و بدون وقفه شنیده میشوند. در این حالت، نتهای میانی به صورت جداگانه نواخته نمیشوند. در پیانو، گلیساندو به دو روش قابل اجراست: یا روی کلیدهای سفید، یا روی کلیدهای سیاه.
در مورد سازهای بادی مانند کلارینت نیز گلیساندو در بیشتر محدودههای صوتی قابل اجراست، به جز در قسمتهای خاصی که نوازنده از حالت “سوراخ باز” به “سوراخ بسته” تغییر وضعیت میدهد.
گلیساندو در پیانو
نواختن این روش در پیانو، در مقایسه با سازهای دیگر، کمی دشوارتر است. این موضوع به دلیل ساختار متفاوت پیانو است.
شیوهی اجرای این تکنیک روی پیانو به این صورت است:
۱- اجرای تکنیک از چپ به راست
۲- اجرای تکنیک از راست به چپ
گلیساندو در ویولن
یکی از روشهای ویژه و کاربردی در نواختن ویولن، تکنیک گلیساندو نام دارد. در این حالت، نوازنده انگشت خود را بر روی سیم میکشد و به آرامی آن را جابهجا میکند. این حرکت، صدایی پیوسته و لغزنده ایجاد میکند. گلیساندو از جمله تکنیکهایی است که در بسیاری از قطعات موسیقی، به ویژه در ملودیهای شرقی، مورد استفاده قرار میگیرد.
گلیساندو در گیتار
در گیتار، تکنیک گلیساندو همان مفهوم کلی خود را دارد، اما روش انجام آن با دیگر سازها فرق میکند.
گلیساندو در تار و سه تار
در سازهای ایرانی مانند تنبک، تار و سهتار نیز از تکنیک گلیساندو استفاده میشود. این تکنیک در واقع نوعی لیز خوردن یا سریدن انگشت از یک پرده به پردهی دیگر است و در بیشتر سازهایی که با انگشتگذاری نواخته میشوند، دیده میشود.
مثلاً در سهتار، وقتی روی پردهی فا مضراب میزنید، با ادامهی همان صدا، انگشت خود را به آرامی روی دسته میکشید تا به پردهی دو برسید.