از ابزارهایی مثل پتک تخریب و واترجت تا حتی مواد منفجره مانند دینامیت؛ همگی راههایی برای شکستن و تخریب بتن محسوب میشوند. اما آیا تا به حال اسم کتراک را شنیدهاید؟ کتراک که به آن دینامیت بیصدا هم گفته میشود، یکی دیگر از روشهای متداول برای تخریب بتن است که امروزه استفاده زیادی دارد. در این مطلب رونیکس، با کتراک و شیوه کار با آن آشنا میشویم.
رونیکس را بخوانید.
کتراک چیست؟
ابتدا میخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم که کتراک چیست و از چه چیزی ساخته شده است. کتراک یک پودر شیمیایی است که وقتی با آب مخلوط میشود، داخل بتن ریخته میشود. این ماده با ایجاد نیروی کششی در بتن و بدون اینکه گرما یا سر و صدا تولید کند، با نیروی انبساطی بسیار قوی (۱۸۰۰۰ PSI) باعث شکستن بتن میشود. به همین خاطر به آن “دینامیت بیصدا” هم گفته میشود.
کتراک در کارهایی مانند ساختمانسازی، جادهسازی، استخراج معدن و جاهایی که محدودیت سر و صدا یا فضای کمی وجود دارد، استفاده میشود. مقدار و سرعت تخریب بتن به نوع کتراک و روش استفاده از آن بستگی دارد. انواع کتراک بر اساس مدت زمانی که برای تخریب لازم دارند، دستهبندی میشوند. مثلاً کتراک دو ساعته حدود دو ساعت زمان میبرد تا بتن را بشکند، اما کتراک ۲۴ ساعته بین ۸ تا ۲۴ ساعت زمان نیاز دارد.
تخریب بتن با ماده کتراک
کتراک یک ماده شیمیایی ویژه برای شکستن بتن و سنگ است. این پودر پس از مخلوط شدن با آب، درون سوراخهای ایجاد شده روی بتن ریخته میشود. با گذشت زمان، این ماده منبسط میشود و نیروی زیادی به بتن وارد میکند. این نیرو باعث ترک خوردن و خرد شدن بتن بدون ایجاد سر و صدا، لرزش یا پرتاب ذرات میشود. استفاده از کتراک برای تخریب در مکانهای حساس، نزدیک به سازههای دیگر یا در محیطهای مسکونی که ایجاد سر و صدا مجاز نیست، گزینه مناسبی است.
برای آگاهی بیشتر: بتن مسلح (بتن آرمه) چیست و چگونه میتوان آن را تخریب کرد؟
مزایا و معایب استفاده از کتراک
کتراک برخلاف موادی مانند دینامیت، هنگام عمل کردن انفجار یا صدای بلندی ایجاد نمیکند. تهیه آن نیز آسان است و معمولاً برای فردی که از آن استفاده میکند، خطر فوری و مستقیم ندارد. از نظر هزینه هم، کتراک گزینه مقرونبهصرفهتری در مقایسه با بسیاری از روشهای دیگر برای شکستن بتن به شمار میرود. روش کار با آن ساده است و به آموزش پیچیده یا تخصص خاصی نیاز ندارد.
با این حال، کتراک مانند هر ابزار دیگری معایبی نیز دارد. هنگامی که این ماده با آب مخلوط میشود، گاز سمی تولید میکند که میتواند به دستگاه تنفسی کاربر آسیب جدی برساند. بنابراین، هنگام ترکیب کردن آن باید تمام نکات ایمنی بهدقت رعایت شود.
فواید و کاستیهای بهکارگیری کتراک در شکستن بتن
کتراک یک ماده شیمیایی است که برای تخریب سنگ و بتن استفاده میشود. این ماده، برخلاف روشهای انفجاری، بدون ایجاد صدا، لرزش، پرتاب سنگ یا گرد و غبار کار میکند.
**فواید:**
– ایمنی بالاتر دارد و خطر حوادث ناگهانی کمتر است.
– به دلیل عدم ایجاد لرزش، برای سازههای مجاور بیخطر است.
– نیاز به مجوزهای پیچیده و تجهیزات خاص مانند مواد منفجره ندارد.
– استفاده از آن نسبتاً ساده است و به تخصص بسیار بالا نیاز ندارد.
– در فضاهای بسته و شهری که استفاده از انفجار خطرناک است، گزینه مناسبی محسوب میشود.
**کاستیها:**
– سرعت عمل آن به مراتب کمتر از تخریب با انفجار است.
– هزینه مواد مصرفی (کتراک) میتواند بالا باشد.
– اثرگذاری آن به دما وابسته است و در هوای سرد، فرآیند کندتر میشود.
– برای پروژههای بسیار بزرگ یا تخریبهای فوری، ممکن است گزینه اقتصادی یا عملی مناسبی نباشد.
– نفوذ و تأثیر آن به عواملی مانند تراکم بتن و نوع سنگ بستگی دارد و همیشه نتیجه یکسان نمیدهد.
مواد تشکیل دهنده کتراک چیست؟
کتراک با مخلوط کردن آهک سوخته و مقدار کمی سیمان پرتلند تولید میشود. آهک سوخته که با نام اکسید کلسیم نیز شناخته میشود، مادهای سفید رنگ و دارای خاصیت قلیایی است. این ترکیب در واقع از هیدروکسیدهای عناصری مانند کلسیم، سیلیسیم، منیزیم، آلومینیوم و آهن تشکیل شده است.
نحوه استفاده از کتراک
کار با کتراک مهارت پیچیدهای نمیخواهد؛ اما برای آشنایی کامل با روش استفاده از این محصول، در ادامه شیوه کار با آن را توضیح میدهیم. ابتدا باید در بتن یا سنگ، حفرههای کوچکی ایجاد کنید. از آنجا که کتراک یک ماده شیمیایی است، تنفس بخارات آن برای فرد بسیار مضر است. بنابراین هنگام استفاده از این محصول، حتماً از عینک ایمنی، ماسک و دستکش پلاستیکی استفاده نمایید.
برای تخریب بتن یا سنگ با کتراک، به ازای هر ۳ کیلوگرم از این پودر، حدود ۱ لیتر آب معمولی اضافه کنید تا مخلوطی یکدست به دست آید. بهتر است این ترکیبسازی در ظرفهای پلاستیکی انجام شود. دمای آب هنگام مخلوط کردن باید بین ۱۵ تا ۴۰ درجه سانتیگراد باشد. به محض ترکیب کتراک با آب، واکنش شیمیایی آن شروع میشود.
معمولاً شرکتهای سازنده کتراک، مقدار دقیق مصرف را روی بستهبندی ذکر میکنند. اما به طور کلی، برای هر مترمکعب از سنگ، بتن یا ساروج، حدود ۷ تا ۱۵ کیلوگرم از این ماده لازم است. اگر مادهای که میخواهید تخریب کنید در فضای بسته یا داخل خاک قرار دارد، مقدار مصرف حدود ۲۰ تا ۵۰ کیلوگرم به ازای هر مترمکعب خواهد بود.
سپس مایع آماده شده را داخل سوراخها بریزید. همانطور که گفته شد، انواع کتراک بر اساس زمان مورد نیاز برای تخریب دستهبندی میشوند. مایع داخل سوراخ به تدریج منبسط میشود و پس از گذشت زمان تعیین شده، بتن یا سنگ ترک میخورد و میشکند.
تخریب بتن با کتراک
{“@context”:”https://schema.org”,”@type”:”FAQPage”,”mainEntity”:[{“@type”:”Question”,”name”:”آیا میتوان از کتراک در هر شرایطی استفاده کرد؟”,”acceptedAnswer”:{“@type”:”Answer”,”text”:”خیر. استفاده از کتراک برای سنگهایی که ترک و شکاف زیاد دارند مناسب نیست. چون این ماده حتی از کوچکترین شکافها هم نفوذ میکند، بهتر است فقط برای بتنها یا سنگهای یکپارچه و بدون ترک به کار رود.”}}]}
برای اطلاعات بیشتر: راهنمای کامل تخریب بتن؛ شیوه انجام کار و ابزارهای لازم
نکات ایمنی هنگام استفاده از کتراک
در بخشهای قبلی، ویژگیها، ساختار و روش کار با کتراک را توضیح دادیم. اکنون زمان آن است که با نکات ایمنی هنگام کار با این ماده آشنا شویم. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، کتراک یک ماده شیمیایی قدرتمند به شکل پودر است. هنگام استفاده از این ماده (چه به صورت پودر و چه به صورت مخلوط با آب) ممکن است صدمات جدی به افراد وارد شود. بنابراین، آگاهی از نکات ایمنی مربوط به کار با کتراک و رعایت دقیق آنها، بخش ضروری و لازم برای استفاده از این محصول است.
در ادامه، مهمترین نکاتی که باید در زمان استفاده از کتراک مورد توجه قرار دهید، مرور میشود:
نخستین نکتهای که در حین کار با این محصول باید رعایت کنید، استفاده از عینک محافظ است. این ماده برای چشم بسیار خطرناک بوده و میتواند آسیبهای دائمی به بینایی وارد کند.
اگر پودر کتراک در هوا پراکنده شد، باید فوراً محل را ترک کنید تا دچار تنگی نفس یا سوزش چشم نشوید.
از آنجا که کتراک یک ماده شیمیایی است، هنگام مخلوط کردن آن با آب، گاز سمی تولید میشود. این گاز میتواند به چشمها، دستگاه تنفسی و حتی پوست دستها آسیب برساند. بنابراین علاوه بر عینک، استفاده از ماسک و دستکش را هرگز فراموش نکنید.
بهتر است از کتراک در سنگهایی که ترکهای زیاد و ریزی دارند استفاده نکنید تا احتمال هرگونه خطر کاهش یابد.
مایع کتراک در شکافهای باریک بتن یا سنگ نفوذ میکند و شکستگی منظم و یکدستی ایجاد نمینماید. به همین دلیل، توصیه میشود آن را فقط در سنگهایی به کار ببرید که فاقد هرگونه درز یا ترک هستند.
مدت زمان تخریب کتراک
یک سوال رایج درباره کتراک این است که چقدر طول میکشد تا عمل تخریب اتفاق بیفتد؟ همانطور که قبلاً گفتیم، زمان دقیق تخریب به نوع کتراک بستگی دارد و هر مدل از این محصول، مدت زمان متفاوتی برای اثرگذاری دارد.
برای استفاده از کتراک، باید آن را داخل حفرههای کوچکی که روی بتن یا سنگ ایجاد کردهاید بریزید. معمولاً طی مدتی مشخص و کمتر از ۲۴ ساعت، این ماده درون سوراخها شروع به انبساط میکند و ترکهایی در سنگ یا بتن ایجاد میکند. این روش در مقایسه با روشهای معمول، سر و صدای بسیار کمتری دارد و لرزش ناچیزی ایجاد میکند.
بیشتر بخوانید: همه چیز درمورد تخریب بتن؛ روش اجرا+ابزار آلات مورد نیاز
سخن آخر
در این مطلب، یکی از مؤثرترین مواد برای خرد کردن بتن و سنگ را معرفی میکنیم و روش مصرف، فواید و نکات ایمنی هنگام کار با کتراک را به زبان ساده بیان میکنیم تا شما به طور کامل با این محصول قدرتمند و کاربردی آشنا شوید. اگرچه کار با این محصول خیلی پیچیده نیست و نیاز به تخصص ویژهای ندارد، اما اگر برای نخستین بار قصد استفاده از آن را دارید، بهتر است پیش از شروع، با یک فرد باتجربه مشورت کنید.
**پرسشهای رایج:**
**آیا کتراک برای هر نوع سطحی مناسب است؟**
خیر. بهتر است از این ماده در سنگهایی که ترکهای زیاد و عمیق دارند استفاده نشود. چون کتراک حتی از شکافهای بسیار کوچک هم عبور میکند، توصیه میشود بیشتر برای بتنها و سنگهای بدون ترک و شکاف به کار رود.
برای اینکه بدانید آیا کتراک گزینه مناسبی برای تخریب است یا نه، میتوانید نگاهی به توضیحات زیر درباره مزایا و محدودیتهای آن بیندازید:
“کاربرد و مزایای تخریبکننده کتراک
گاهی در سازهها به دلیل تغییر در طرح یا اشتباه در بتنریزی، نیاز به تخریب بخشهایی از بتن پیش میآید. کتراک یک ماده شیمیایی غیرانفجاری است که با ایجاد نیروی کشش در دیوارهها، باعث شکستن سنگ یا بتن میشود و میتوان از آن برای تخریب قسمتهای نادرست بتنریزی شده استفاده کرد.
این ماده تخریبکننده کاملاً بیصدا و ایمن است و برخلاف مواد منفجره، هنگام تخریب هیچ صدای بلند، موج انفجار، لرزش زمین، دود یا غباری ایجاد نمیکند و تنها با به وجود آوردن ترک، سنگ یا بتن را خرد و جدا میسازد. از کتراک معمولاً در موارد زیر استفاده میشود:
– استخراج سنگ از معادن.
– تخریب صخرههای سنگی و حجمهای بتنی.
– حفاری و ساخت تونلها.
– تخریب بتنهای مسلح و غیرمسلح مانند دیوارها و فونداسیون.
احتمالاً تا اینجا تا حدی با دلایل محبوبیت کتراک آشنا شدهاید؛ اما اجازه دهید مهمترین این دلایل را به طور خلاصه فهرست کنیم:
– ایمنی بسیار بالا.
– بیصدا و بدون ایجاد حرارت.
– استفاده آسان حتی برای افراد غیرمتخصص.
– سازگار با محیط زیست.
– قابلیت استفاده در مناطق مسکونی.”