یکی از رویدادهای بهیادماندنی موسیقی ایران در شهریور سال ۱۳۹۷ رقم خورد. در هشتمین روز این ماه، برای اولین بار در تاریخ اجراهای ارکستری ایران، یک زن موسیقیدان ایرانی رهبری ارکستر ملی ایران را بر عهده گرفت؛ نزهت امیری. در ادامه این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، بیشتر با این بانوی پیشرو و اتفاق ویژهای که در دنیای موسیقی کشورمان ایجاد کرد، آشنا میشویم.
بیوگرافی نزهت امیری
نزهت امیری در بیست و دوم آذرماه سال ۱۳۳۹ به دنیا آمد. آشنایی او با موسیقی از دوران کودکی و با ساز « ملودیکا » برادرش آغاز شد. او پس از چندی میتوانست آهنگهایی را که میشنید، با این ساز بنوازد. در سیزده سالگی به تهران رفت و نخستین آموزشهای موسیقی را نزد آموزگار پیانویی به نام «میری» فراگرفت.
سپس در کلاسهای پرویز منصوری پذیرفته شد و برای سالها از دانش او در زمینههایی مانند تئوری موسیقی، هارمونی، کنترپوان و ارکستراسیون بهره برد. همچنین «محمد رضا درویشی» در زمینه فرم و آنالیز و «هوشنگ کامکار» در زمینه سلفژ از دیگر استادان او بودند.
پس از اتمام دبیرستان، به دلیل آغاز انقلاب فرهنگی و بسته شدن دانشگاهها و مراکز آموزشی موسیقی، نتوانست تحصیلاتش را بلافاصله ادامه دهد.
او از سال ۱۳۵۸ نواختن ساز « سه تار » را نزد «فرخ مظهری» آموخت و سپس نزد « حسین علیزاده » این آموزش را ادامه داد. در سال ۱۳۶۸ به دانشگاه هنرهای زیبای دانشگاه تهران وارد شد و دوره کارشناسی موسیقی را با راهنمایی استادانی چون «فرهاد فخرالدینی» به پایان برد.
با تشویق «شریف لطفی»، تحصیلات عالی خود را پی گرفت و در سال ۱۳۸۲ در مقطع کارشناسی ارشد آهنگسازی از دانشگاه هنر فارغالتحصیل شد. سپس تحت نظارت حسین دهلوی به تدریس دروسی مانند «تلفیق شعر و موسیقی»، «مبانی و اصول اجرا» و « آواز جمعی » در همان دانشگاه پرداخت.
روزنامه گاردین در سال ۱۳۹۶ در گزارشی از نزهت امیری با عنوان «زن تابوشکن موسیقی ایران» یاد کرد.
اجرای نخستین زن رهبر
کنسرت او در تالار وحدت با استقبال بسیار زیادی از سوی مردم ایران روبرو شد. روزنامه قانون به مناسبت همین اجرا با او مصاحبه کرد و عکسش را با این عنوان در صفحه اول چاپ کرد: «حتی به اندازه یک کارگر ساختمانی هم درآمد ندارم».
شبکه تلویزیونی «پرستیوی» که برنامههایش به زبان انگلیسی است، از کنسرت او گزارش داد، اما محدودیتها برای پخش در شبکههای تلویزیونی داخلی همچنان وجود دارد. به عنوان مثال، گروه موسیقی «پالت» یک بار در اعتراض به نشان ندادن سازها در تلویزیون، تظاهر به نواختن کردند.
او در طول این سالها، در ارکسترهای مختلفی مانند ارکستر مضرابی حسین دهلوی و گروه نغمه باران حضور داشته است. نزهت امیری موسیقیدانی است که سالهای زیادی از زندگی خود را صرف آموزش و پژوهش در زمینه موسیقی کرده است.
به گفته او، در همه بخشهای موسیقی، کمبود آموزش و برنامهریزی احساس میشود و به دلیل وجود برخی افراد که با موسیقی رابطه خوبی ندارند، کار فرهنگی لازم در این زمینه انجام نشده است. البته مدیرانی هم هستند که با دلسوزی برای پیشرفت و ماندگاری موسیقی تلاش میکنند.
او را به عنوان تنها رهبر ارکستر زن ایرانی که در ایران زندگی میکند و از جمله نخستین زنان ایرانی در عرصه رهبری ارکستر میشناسند.
امیری همچنین اولین زنی است که به عنوان رهبر مهمان ارکستر ملی ایران، در هشتم شهریور ماه سال ۱۳۹۷ در تالار وحدت، این ارکستر را رهبری کرد. در این اجرا، قطعات کنسرتینو برای سنتور و ارکستر، کنج مناجات، سربداران، بیژن و منیژه، ماهور برای ویولن و ارکستر، سرود گل، هزار دستان، اسمر و رقص دایره توسط نوازندگان ارکستر نواخته می شود.
حضورم تصادفی است
نزهت امیری، انتخاب خود به عنوان رهبر ارکستر ملی را اتفاقی میداند و در این باره میگوید: «تقریباً به صورت غیرمنتظره برای هدایت ارکستر انتخاب شدم. روزی برای کاری به تالار وحدت رفته بودم که مدیران محترم دفتر موسیقی و بنیاد رودکی، که پیشتر تجربه رهبری من را دیده بودند، با نگاهی جدی و قابل احترام، پیشنهاد رهبری ارکستر ملی یا ارکستر سمفونیک را به من دادند. من از بین این دو، ارکستر ملی ایران را برگزیدم.»
این هنرمند موسیقی همچنین اشاره میکند:
من اولین زنی هستم که رهبری ارکستر ملی ایران را برعهده گرفتهام و تا امروز هیچ زن دیگری این سمت را تجربه نکرده است. متأسفانه در گذشتههای موسیقی کشورمان نیز هیچ رهبر ارکستر زنی وجود نداشته است.
کاش شرایط طوری فراهم میشد که هنرمندان بسیاری، چه زن و چه مرد، امکان آموزش دیدن و انجام این کار را پیدا میکردند. بدون شک استعدادهای فراوانی در جامعه وجود دارند و با ایجاد بسترهای آموزشی مناسب، میتوان در تمام عرصههای موسیقی به موفقیتهای بزرگی دست یافت.