این نوشته با مشارکت تیم مبلمان دانشگاه تهران و مجله رونیکس و با تلاش بیتا حموله، دانشجوی کارشناسی رشته مهندسی صنایع مبلمان دانشگاه تهران تهیه شده است.
ارگونومی دانشی است که به بررسی و طراحی فضای کار، وسایل و چیدمانها میپردازد تا آسایش، بازدهی و ایمنی افراد را بهبود بخشد. این دانش، ارتباط بین انسان و دیگر بخشهای یک سیستم را مطالعه میکند و موقعیتهایی ایجاد مینماید تا افراد بتوانند با بهترین کیفیت کار کنند و از صدمات احتمالی به سلامتی خود پیشگیری نمایند. هدف از ساخت مبلمان ارگونومیک، کم کردن مشکلات استخوانی و عضلانی، دردهای کمر و مفاصل و نیز کاهش فشار وارد بر ماهیچهها در هنگام استفاده طولانی از این وسایل است. در بخشهای بعدی این مقاله، با مزایای طراحی ارگونومیک در مبلمان بیشتر آشنا خواهیم شد.
رونیکس را بخوانید.
تعریفی از ارگونومی
ارگونومی ترکیبی از دو واژه یونانی است: “ارگو” به معنی کار و “نموس” به معنی قانون و قاعده. اهمیت این دانش به ویژه در دوران جنگ جهانی دوم آشکار شد، زمانی که استفاده از هواپیماها و فناوریهای پیشرفته ضروری بود، اما تأثیرات نامطلوبی بر سلامتی پرسنل داشت. ارگونومی در واقع علمی است که به پیشگیری از آسیبها و ناراحتیهای استخوانی و عضلانی میپردازد. این دانش، سیستمهای کاری را طوری طراحی میکند که بیشترین بازدهی، همراه با کمترین اشتباه و خستگی حاصل شود. از جمله هدفهای اصلی ارگونومی میتوان به فراهم کردن راحتی و رضایت، افزایش بهرهوری و حفظ سلامت افراد اشاره کرد.
ابزارهای طراحی شده با اصول ارگونومیک چه خصوصیاتی دارند؟
این ابزارها به گونهای ساخته میشوند که استفاده از آنها راحتتر باشد و فشار کمتری به بدن وارد کند. هدف اصلی این است که هنگام کار با این ابزارها، وضعیت بدن شما طبیعیتر و سالمتر باشد. معمولاً دستههای راحتتری دارند، وزن آنها به گونهای است که باعث خستگی نمیشود و طوری طراحی شدهاند که شما مجبور نباشید بدنتان را در حالتهای نامناسب و کشیده قرار دهید. این ویژگیها کمک میکند تا در طولانیمدت، کمتر احساس ناراحتی کنید و احتمال آسیبهای ناشی از کارهای تکراری کاهش پیدا کند.
فواید مبلمانهای ارگونومیک
مبلمانی که بر اساس اصول ارگونومیک طراحی شدهاند، مزایای زیادی دارند و میتوانند کیفیت زندگی و سلامت ما را بهتر کنند. در زیر به برخی از این فواید اشاره میکنیم:
**کم کردن درد و ناراحتی:** مبلمان ارگونومیک با توجه به ساختار طبیعی بدن انسان ساخته میشوند و به این ترتیب میتوانند دردهای عضلانی و مفصلی، مخصوصاً در ناحیه کمر، گردن و شانهها را کاهش دهند.
**بالا بردن بازدهی:** وقتی مبلمان راحتتر باشند، افراد میتوانند تمرکز بهتری داشته باشند و کارایی آنها افزایش پیدا میکند.
**اصلاح حالت بدن:** طراحی درست مبلمان به حفظ وضعیت صحیح بدن کمک میکند و از بروز مشکلات استخوانی و عضلانی پیشگیری مینماید.
**کاهش خستگی:** مبلمان ارگونومیک خستگی ناشی از ساعتها نشستن را کمتر میکنند و باعث میشوند فرد انرژی بیشتری داشته باشد.
**تناسب با شرایط افراد:** این گونه مبلمانها معمولاً قابل تنظیم هستند و میتوان آنها را به سادگی با فرم بدن هر شخص هماهنگ کرد.
**بهبود جریان خون:** نشستنهای طولانیمدت علاوه بر مشکلات عضلانی، ممکن است به سیستم گردش خون نیز آسیب بزند و مثلاً باعث ایجاد واریس شود. مبلمان ارگونومیک تا اندازهای از این مشکلات جلوگیری میکند.
بیشتر بخوانید: چشمانداز هوشمندسازی صنعت مبلمان
نقش طراحی ارگونومیک مبلمان در محیطهای اداری و مدارس و دانشگاهها
طراحی صندلی مناسب برای دانشآموزان، دانشجویان و کارمندان بسیار مهم است. از آنجا که این افراد ساعتهای طولانی روی صندلی مینشینند و مشغول درس یا کار هستند، بیشتر در معرض مشکلات عضلانی و اسکلتی قرار میگیرند. همچنین ممکن است شکل طبیعی ستون فقرات آنها (که به صورت S است) تغییر کند و به حالت نادرست درآید. در ادامه به مزایای استفاده از صندلی و میز مناسب برای این گروه میپردازیم:
**بهتر شدن حالت بدن:**
صندلیهای مناسب به حفظ حالت درست بدن کمک میکنند. آنها از قوز کردن و فشار آمدن به کمر جلوگیری میکنند و مانع تغییر شکل ستون فقرات میشوند.
**جلوگیری از آسیبهای ناشی از نشستن:**
استفاده از صندلی و میز مناسب میتواند خطر آسیبهای حرکتی را که به دلیل نشستن غلط ایجاد میشوند، کاهش دهد. برخی از این مشکلات شامل سندروم تونل کارپ (بیماریای که در اثر تحت فشار قرار گرفتن عصب به وجود میآید) و دردهای طولانیمدت هستند.
تنظیم پذیری: اغلب صندلیهای ارگونومیک این امکان را به شما میدهند که ارتفاع، پشتی و دستههای آن را تغییر دهید. بنابراین هر فرد میتواند صندلی را به شکلی که برایش راحتتر است، تنظیم کند.
افزایش رضایت در کار و درس: وقتی از صندلیهای ارگونومیک استفاده میکنید، احساس راحتی و سلامتی بیشتری خواهید داشت. این موضوع رضایت شما از محیط کار یا تحصیل را بالا میبرد، کمک میکند بهتر تمرکز کنید و در نهایت باعث میشود کمتر غیبت کنید یا محل کار یا تحصیل خود را ترک نمایید.
تاثیر بر سلامت ذهن: یک محیط راحت و سالم میتواند بر سلامت روان شما اثر خوبی بگذارد. مبلمان ارگونومیک با طراحی درست و سالم، نقش مهمی در ایجاد حس راحتی افراد دارد و در نتیجه میتواند استرس و نگرانیها را کاهش دهد.
تشویق به نشستن صحیح: صندلیهای مناسب و سازگار با بدن، افراد را به رعایت حالت درست نشستن ترغیب میکنند. این عادت خوب در بلندمدت تأثیر مثبتی بر سلامت عمومی خواهد داشت.
کاهش هزینههای درمان: بسیاری از مشکلات استخوانی و عضلانی به دلیل استفاده از صندلیها و مبلمان نامناسب ایجاد میشوند. با انتخاب صندلیها و مبلمان مناسب و ارگونومیک، میتوان از بروز این آسیبها جلوگیری کرد و در نتیجه هزینههای درمانی مرتبط با آنها را کاهش داد.
در ادامه مطلب، نکات بیشتری درباره اهمیت پیروی از اصول و ضوابط مشخص در تولید و ساخت لوازم خانگی مانند میز و صندلی ارائه میشود. رعایت این قواعد تضمین میکند که محصولات نهایی از کیفیت مناسب، ایمنی کافی و دوام قابل قبولی برخوردار باشند. این موضوع هم برای سازندگان و هم برای مصرفکنندگان از ارزش بالایی برخوردار است.
مبلمان ارگونومیک هوشمند
مبلمانهای هوشمند و سازگار با بدن باید طوری ساخته شوند که هنگام استفاده کمترین ضرر را به سلامتی افراد برسانند. این نوع مبلمانهای هوشمند نه تنها برای بدن مضر نیستند، بلکه از هوشمندی آنها میتوان برای راحتی بیشتر، افزایش بازدهی و بهبود توانایی افراد در کار و زندگی روزمره استفاده کرد.
این مبلمانها میتوانند به صورت خودکار ارتفاع را تنظیم کنند و حالت درست بدن را تشخیص دهند تا فشار کمتری به بدن وارد شود. همچنین میتوان به آنها برنامهای داد که به کارمندان زمان استراحت را یادآوری کند و از آسیبهای عضلانی و مشکلات گردش خون پیشگیری نماید. حتی میتوان این صندلیها و مبلمانها را طوری برنامهریزی کرد که اگر کاربر درست ننشسته باشد، به او هشدار دهند و حالت صحیح نشستن را به او یادآوری کنند.
نقش ابزارآلات رونیکس در طراحی ارگونومیک مبلمان
ساخت و تولید میز و صندلیهای راحت و سازگار با بدن، به ابزارهای مناسب و باکیفیت نیاز دارد. ابزارهای رونیکس با پیروی از معیارهای شناختهشده جهانی، نقش مهمی در طراحی اینگونه محصولات ایفا میکنند. به کار بردن ابزارهای استاندارد، تضمینکننده ساخت کالاهایی با کیفیت بالا و مناسب برای بدن انسان است.
بیشتر بخوانید: جایگاه فناوری در مبلمان چندمنظوره
سخن آخر
در دنیای امروز که فناوری پیشرفت زیادی کرده، کارمندان، دانشآموزان و دانشجویان ساعتهای طولانی پشت میز و صندلی رایانه مینشینند. به همین دلیل، لازم است طراحان، میز و صندلیهایی بسازند که با اصول ارگونومی هماهنگ باشد. این کار از آسیب دیدن بدن جلوگیری میکند و شرایط راحتتری را برای انجام کارها فراهم میآورد. رعایت ارگونومی باعث میشود کیفیت زندگی بهتر شود، افراد از کار یا درس خود راضیتر باشند و هزینههای مربوط به بیماریها یا مشکلات استخوانی و عضلانی کاهش پیدا کند.
مبلمان ارگونومیک در واقع همان میز و صندلیهای معمولی هستند که با تغییراتی در ساختارشان، وضعیت درست نشستن را ممکن میسازند. این نوع مبلمان، فشار روی استخوانها و مفاصل را در هنگام نشستنهای طولانی کم میکند. همچنین، با رعایت اصول ارگونومی در طراحی میز و صندلی میتوان از صدمات احتمالی به ستون فقرات، بهویژه در دانشآموزان، پیشگیری نمود.
در این نوشته از مجله رونیکس، به فواید طراحی ارگونومیک مبلمان و تأثیر آن بر سلامت بدن و شیوه زندگی پرداختیم. امیدواریم این مطلب برایتان سودمند بوده باشد. اگر خودتان از مبلمان ارگونومیک استفاده کردهاید، خوشحال میشویم تجربهتان را با ما در میان بگذارید.