شاید در برنامههای رقابت خوانندگی اصطلاح «فالش» را شنیده باشید. این واژه هم برای خوانندگی و هم برای نوازندگی به کار میرود. در ادامه این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، قصد داریم شما را بیشتر با این اصطلاح موسیقی آشنا کنیم. بنابراین، خواهش میکنیم تا پایان این مطلب همراه ما بمانید.
فالش زدن در موسیقی به چه معناست؟
صداهای موسیقی هم مانند بقیه صداها یک بسامد یا فرکانس مشخص و ثابت دارند. هر نتی در موسیقی فرکانس مخصوص به خود را دارد و تفاوت این فرکانسها باعث میشود که نتها با فاصلههای مختلفی از هم قرار بگیرند. چیدمان نتها همیشه یکسان نیست و در هر گام موسیقی، نتها با نظم و ترتیب خاصی کنار هم چیده میشوند.
اگر هنگام نواختن، یکی از این اصول به درستی رعایت نشود، صدای فالش به گوش میرسد. به زبان ساده، فالش زدن در موسیقی یعنی:
۱. فرکانس نتی که نواخته میشود با فرکانس اصلی آن نت یکسان نباشد. یعنی اگر صدای نواخته شده از نت اصلی بمتر یا زیرتر باشد، فالش است.
۲. نوازنده نتی را اجرا کند که در گام آن قطعه موسیقی وجود ندارد. در این حالت میگویند نوازنده خارج از گام یا فالش زده است.
۳. اگر فاصلههای بین نتها، چه پرده و چه نیمپرده، به شکل درستی رعایت نشوند، صدای تولید شده فالش خواهد بود.
چگونه فالشی را تشخیص دهیم و آن را برطرف کنیم؟
اغلب کسانی که در نوازندگی صدای نادرست یا فالش تولید میکنند، به دلیل ضعف در شنیدن دقیق موسیقی است. یک نوازنده ابتدا باید بتواند صدای صحیح را با گوش خود تشخیص دهد تا سپس بتواند آن را اجرا کند. بنابراین مهمترین شرط برای نواختن دقیق و کوک، داشتن گوش قوی و تربیتشده است. برای تقویت این توانایی میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
۱. هر روز با پیانو تمرین کنید. تکتک نتها را بنوازید و سعی کنید فرکانس هر نت را به خاطر بسپارید. سپس چشمان خود را ببندید، یک نت بزنید و تنها با گوش دادن نام آن را حدس بزنید. این تمرین را برای تمام نتهای اصلی و سپس برای نتهای دیز و بمل نیز انجام دهید (یعنی برای همهٔ فواصل پرده و نیمپرده تکرار کنید).
۲. به آوازها و قطعات موسیقی مختلف ایرانی و غربی گوش دهید تا با گامها و دستگاههای گوناگون آشنا شوید. این کار باعث میشود هنگام نواختن با مشکل کمتری روبهرو شوید.
۳. دستگاهها و آوازهای موسیقی ایرانی را یاد بگیرید و در هر دستگاه چند قطعه را با دقت گوش کنید. به فاصلههای بین نتها و پرشهای ملودی توجه داشته باشید.
۴. هنگام تمرین، صدای ساز خود را ضبط کنید. بعد از اتمام تمرین، به آن گوش دهید تا بخشهای نادرست یا فالش را شناسایی کنید.
۵. در زمان تمرین و نواختن نتها، صدای ساز را با دیاپازون بررسی کنید تا مطمئن شوید دقیقاً با فرکانس اصلی اجرا شده است. اگر نت کاملاً کوک باشد، چراغ دیاپازون سبز رنگ میشود.
فالش زدن برای چه سازی رخ میدهد؟
در هنگام نواختن هر سازی، چه زهی و چه بادی، امکان خارج نواختن یا فالش زدن وجود دارد. اما دلیل این اتفاق در سازهای مختلف، متفاوت است. در سازهایی مانند سنتور، پیانو و قانون، معمولاً مشکل اصلی کوک نبودن سیمهای ساز است.
اما در سازهایی مثل ویولن، کمانچه، فلوت و کلارینت، دلیل فالش نواختن اغلب به تکنیک نوازنده برمیگردد. اگر طرز قرارگیری دست و انگشتها، شیوه کشیدن آرشه یا نحوه دمیدن در سازهای بادی درست نباشد، صدا خارج میشود.
گاهی هم دیده میشود که نوازندهای مانند کمانچهنواز یا ویولنیست، با تنظیم دقیق انگشت خود روی دسته ساز، صدای یک نت را از حالت خارج به حالت درست و دقیق تبدیل میکند.