سد کرخه، بزرگترین سدی است که در خاورمیانه از جنس خاک و رس ساخته شده است. این سازه عظیم، نقش مهمی در ذخیره‌سازی آب، کنترل سیلاب و تولید برق برای منطقه دارد. ساخت این سد، یکی از پروژه‌های مهندسی قابل توجه در کشور به شمار می‌رود.
سد کرخه
سد کرخه بزرگترین سد خاکی در خاورمیانه و جهان به شمار می‌رود. این سد در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال غربی شهر اندیمشک قرار دارد.
طول تاج این سد ۳۰۳۰ متر و ارتفاع آن ۱۲۷ متر است و از نظر حجم بدنه، بزرگترین سدی است که تاکنون در ایران ساخته شده است. مخزن سد گنجایش ۷ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب را دارد و به این ترتیب بزرگترین دریاچه مصنوعی ایران را تشکیل داده است.
کار ساخت سد کرخه در سال ۱۳۷۰ شروع شد و در سال ۱۳۸۰ به پایان رسید. نیروگاه این سد سالانه به طور متوسط ۹۳۴ میلیون کیلووات‌ساعت برق تولید می‌کند. این نیروگاه با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات، از سال ۱۳۸۱ تا پایان سال ۱۳۸۷ بیش از ۴۹۴۱ میلیون کیلووات‌ساعت انرژی الکتریکی تولید کرده است.
یکی از پروژه‌های مهم مرتبط با این سد، ساخت تونل دشت عباس است. این تونل برای انتقال آب از دریاچه سد کرخه به منظور آبیاری زمین‌های کشاورزی دشت عباس ساخته شده است. تونل مذکور به صورت تحت‌الارضی و با طول ۶۰۹۷ متر و قطر داخلی ۵/۵ متر احداث شده است.
اطلاعات تکمیلی در مورد سد کرخه
نام: سد کرخه
مکان: ایران
این سد روی رودخانه کرخه ساخته شده است.
محل دقیق آن در ۲۲ کیلومتری شمال غربی شهر اندیمشک، در استان خوزستان قرار دارد.
نوع این سد، خاکی با یک هسته مرکزی از جنس رس است.
بلندی آن از پایه: ۱۲۷ متر
درازای رویه سد: ۳۰۳۰ متر
پهنا در پایین: ۱۱۰۰ متر
پهنا در بالا: ۲۵ متر
سیستم خروجی آب اضافی (سرریز) از نوع اوجی و دارای دریچه است. این سیستم دارای یک مسیر آب و چهار دریچه قطاعی می‌باشد.
میزان آبی که این سرریزها می‌توانند در هر ثانیه خارج کنند: ۱۸۲۶۰ متر مکعب
کار ساخت این سد در سال ۱۳۷۰ شروع شد.
و در فروردین ماه سال ۱۳۸۰ به پایان رسید.
**ویژگی‌های دریاچه پشت سد:**
گنجایش کل مخزن: ۵/۹ میلیارد متر مکعب
مساحت دریاچه: ۴۷ کیلومتر مربع
درازای دریاچه: ۶۰ کیلومتر
اهداف پروژه کرخه
– فراهم کردن و مدیریت آب برای آبیاری ۳۲۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی در پایین‌دست استان خوزستان
– ساخت سالانه ۹۳۴ گیگاوات ساعت برق از طریق نیروگاه‌های آبی
– مهار سیل‌های ویرانگر رودخانه و پیشگیری از آسیب‌های ناشی از آن
ویژگی‌های سد خاکی کرخه
این سد، بزرگترین سد ایران از نظر اندازه و طول است. دریاچه پشت آن نیز بزرگترین دریاچه مصنوعی کشور را تشکیل می‌دهد. کار اصلی این سد، تأمین و کنترل آب برای آبیاری نزدیک به ۳۴۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی پایین‌دست است.
**جزئیات دریاچه پشت سد:**
* **گنجایش کل مخزن در حالت عادی (تراز ۲۲۰ متری):** ۵۳۴۶/۸ میلیون مترمکعب (پیش از آنکه رسوب جمع شود)
* **گنجایش مخزن در پایین‌ترین سطح قابل استفاده (تراز ۱۶۰ متری):** ۴۳۰ میلیون مترمکعب
* **گنجایش مفید مخزن (پس از رسوب‌گذاری):** ۳۹۰۳/۸۱ میلیون مترمکعب
* **گنجایش غیرمفید مخزن:** ۱۴۴۳ میلیون مترمکعب
* **بالاترین سطح آب در زمان سیل:** ۲۳۰/۹ متر
* **مساحت دریاچه در حالت عادی:** ۱۶۲/۴۷ کیلومتر مربع
* **درازای دریاچه در حالت عادی:** نزدیک به ۶۰ کیلومتر
بیشتر بخوانید: تحقیق در مورد پدیده آبشار و انواع آن