بدون شک کبد یکی از مهم‌ترین و شگفت‌انگیزترین اعضای بدن انسان است. این عضو که در قسمت راست و بالای شکم قرار دارد، مانند یک کارخانه شیمیایی بسیار پیشرفته در بدن عمل می‌کند.
**وظایف اصلی کبد در بدن ما:**
* **پالایشگاه بدن:** کبد خون را از مواد مضر و سمی پاکسازی می‌کند. تقریباً هر چیزی که می‌خوریم یا می‌نوشیم، در نهایت از کبد عبور می‌کند تا مواد زیانبار آن جدا شود.
* **ذخیره‌سازی انرژی:** کبد قند اضافی بدن را گرفته و به شکل گلیکوژن ذخیره می‌کند. زمانی که بدن به انرژی بیشتری نیاز دارد، این ذخایر را به قند تبدیل کرده و دوباره در اختیار بدن قرار می‌دهد.
* **ساخت پروتئین:** بسیاری از پروتئین‌های مهم خون، مانند پروتئین‌های لازم برای انعقاد خون، در کبد ساخته می‌شوند.
* **تولید صفرا:** کبد مایعی به نام صفرا تولید می‌کند که برای هضم چربی‌های غذا در روده کوچک ضروری است.
* **ساخت برخی هورمون‌ها:** این عضو در تولید برخی هورمون‌های بدن نیز نقش دارد.
به زبان ساده، کبد مانند یک سیستم تصفیه، یک انبار ذخیره‌سازی، یک کارخانه تولیدی و یک مرکز کنترل مهم در بدن ما عمل می‌کند. سلامت کبد برای سلامت کل بدن حیاتی است و مراقبت از آن از طریق تغذیه مناسب و پرهیز از مواد مضر، بسیار اهمیت دارد.
کبد یا جگر چیست؟
کبد که با نام جگر نیز شناخته می‌شود، بزرگترین غده در بدن انسان است و نقش مهمی در سوخت‌وساز و گوارش غذا ایفا می‌کند. این اندام از دو بخش اصلی تشکیل شده: بخش راست و بخش چپ. در زیر کبد، کیسه صفرا و بخش‌هایی از لوزالمعده و روده‌ها قرار گرفته‌اند. کبد همراه با این اعضا، در هضم غذا، جذب مواد مغذی و پردازش خوراک در بدن همکاری می‌کند.
کبد کجاست؟
کبد در قسمت بالایی شکم و درست زیر ماهیچه تنفسی (دیافراگم) جای گرفته است. این عضو در سمت راست معده و بالای کیسه صفرا قرار دارد. وزن کبد حدود یک کیلو و نیم است، رنگ آن قهوه‌ای مایل به قرمز است و بافتی نرم و انعطاف‌پذیر دارد. معمولاً نمی‌توان کبد را از بیرون لمس کرد، زیرا قفسه سینه از آن محافظت می‌کند.
کارکرد کبد در بدن
خونی که در اندام های گوارشی وجود دارد، توسط یک رگ بزرگ به نام “سیاهرگ باب” جمع‌آوری می‌شود و مستقیم به کبد می‌رود. به همین دلیل، تقریباً همه مواد غذایی که از دستگاه گوارش جذب می‌شوند، باید از کبد عبور کنند. یکی از کارهای بسیار مهم کبد، به دام انداختن مواد سمی و تصفیه آنهاست. کبد این سموم را به موادی بی‌خطر برای بدن تبدیل می‌کند.
به علاوه، کبد مسئول تجزیه و سوخت‌وساز داروها در بدن ماست. این عضو حیاتی در ساختن سلول‌های خونی (قبل از تولد نوزاد)، مقابله با عفونت‌ها، تأمین سریع انرژی در مواقع لازم و ذخیره آهن نیز نقش دارد.
ساخت پروتئین‌های مهم خون نیز بر عهده کبد است. سلول‌های کبدی به طور مداوم در حال تولید پروتئین‌هایی مانند آلبومین، پروترومبین، فیبرینوژن، لیپوپروتئین‌ها و هپارین هستند. این سلول‌ها همچنین مواد مختلفی مثل تری‌گلیسریدها، گلیکوژن و ویتامین‌ها را در خود ذخیره می‌کنند.
کبد نقش یک تنظیم‌کننده بسیار مهم برای قند خون (گلوکز) را بازی می‌کند. بدین شکل که پس از خوردن غذا، وقتی قند خون به شدت بالا می‌رود، ترشح هورمون انسولین افزایش می‌یابد. در این حالت، حدود دو سوم گلوکزی که از روده جذب شده، بلافاصله به گلیکوژن تبدیل شده و در کبد انبار می‌شود.
سپس در ساعات بعد، وقتی که میزان قند خون و انسولین دوباره پایین می‌آید، کبد گلیکوژن ذخیره شده را تجزیه کرده و به گلوکز تبدیل می‌کند تا نیاز بدن را تأمین کند. این فرآیند دقیق تنظیم قند خون در افرادی که مشکلات کبدی دارند، به درستی انجام نمی‌شود.
وظایف کبد در بدن
کبد یکی از اندام‌های حیاتی بدن است که کارهای بسیار مهمی انجام می‌دهد. به طور کلی، می‌توان سه وظیفه اصلی و اساسی برای کبد در نظر گرفت:
1- تولید صفرا:
یکی از کارهای اصلی کبد در سیستم گوارش، ساختن صفرا است. صفرا مایعی است که کبد آن را تولید می‌کند و سپس در کیسه‌ای به نام کیسه‌ی صفرا نگهداری می‌شود. وظیفه‌ی صفرا این است که چربی‌های غذا را تجزیه کند و آن‌ها را به اسیدهای چرب تبدیل نماید تا بدن بتواند از آن‌ها استفاده کند.
صفرا معمولاً از این مواد تشکیل شده است:
– کلسترول
– اسیدهای صفراوی یا نمک‌های صفراوی
– بیلی‌روبین (این ماده از تجزیه‌ی گلبول‌های قرمز خون در بدن به وجود می‌آید)
– مقداری آب و نمک (مثل سدیم و پتاسیم) و همچنین مقدار کمی مس و دیگر فلزات
2- فرآیند مواد غذایی و سموم بدن
یکی از کارهای اصلی کبد، پردازش مواد غذایی و سموم مختلف است. وقتی شما غذایی می‌خورید، معده و روده‌ی کوچک آن را تجزیه و هضم می‌کنند. سپس مواد غذایی هضم شده از دیواره روده جذب خون می‌شوند و در نهایت به کبد می‌رسند.
در کبد، این مواد دوباره تجزیه و پردازش می‌شوند. در این مرحله، مولکول‌های مفید موجود در غذا به شکلی تبدیل می‌شوند که بدن بتواند به راحتی از آن‌ها استفاده کند.
3- ذخیره سازی قندها
کبد توانایی ذخیره‌ی قند خون را دارد. در روده‌ی باریک، آنزیم‌ها مواد قندی را تجزیه کرده و به قندهای ساده‌ای مانند گلوکز تبدیل می‌کنند. این گلوکز سپس از روده به کبد منتقل می‌شود. کبد آن را دریافت کرده و به شکل گلیکوژن در خود نگه می‌دارد.
وقتی بدن به انرژی بیشتری نیاز پیدا کند، کبد دوباره گلیکوژن را به گلوکز تبدیل کرده و آن را وارد خون می‌کند. به این ترتیب، انرژی لازم برای اعضای مختلف بدن تأمین می‌شود.
سایر اعمال کبد
کبد برای خون ما پروتئین‌های مهم و ویژه‌ای می‌سازد.
میزان اسیدهای آمینه موجود در خون را کنترل و متعادل می‌کند.
کبد در خود آهن ذخیره می‌کند. همچنین هموگلوبین خون را تجزیه می‌کند تا آهن موجود در آن را مورد استفاده قرار دهد.
مواد سمی مانند آمونیاک را به اوره تبدیل می‌کند. اوره یکی از مواد زائدی است که پس از مصرف پروتئین‌ها در بدن به وجود می‌آید و از راه ادرار از بدن خارج می‌شود.
خون را از مواد مضر و سمی که برای سلول‌های بدن خطرناک هستند، پاک می‌کند.
چگونگی لخته شدن خون در سراسر بدن را مدیریت می‌کند.
با ساختن موادی که باکتری‌ها را از بین می‌برند، باعث قوی‌تر شدن سیستم دفاعی بدن می‌شود.
پیشنهادی: در مورد مغز انسان، ساختار و شیوه عملکرد آن
در مورد کبد _ مدیر تولز