پیاده‌روی اربعین، این سفر معنوی بزرگ، هر سال زائران بسیاری را از سراسر جهان به سوی کربلا می‌کشد. این حرکت، تنها یک سفر عادی نیست؛ بلکه نمایشی زنده از عشق، ایثار و برادری است.
ریشه‌های این پیاده‌روی به واقعه‌ای تاریخی بازمی‌گردد. پس از شهادت امام حسین (ع) و یارانش در کربلا، بازماندگان آن واقعه، به اسارت برده شدند. گفته می‌شود که زمانی که کاروان اسرا را از کربلا به سوی شام می‌بردند، در بازگشت از شام، در روز اربعین (چهلمین روز پس از شهادت) به کربلا رسیدند. در آنجا، “جابر بن عبدالله انصاری”، یکی از یاران پیامبر (ص)، نیز به عنوان اولین زائر، به دیدار قبر امام حسین (ع) آمده بود. این ملاقات، نقطه‌آغاز سنت زیارت کربلا در روز اربعین شد.
با گذشت زمان، این سنت تبدیل به یک حرکت عظیم مردمی شد. پیاده‌روی اربعین تنها برای رسیدن به مقصد نیست، بلکه خودِ راه، بخش اصلی این سفر معنوی است. در این مسیر، مردم محلی با برپایی چادرهای میزبانی (مَواکِب)، با جان و دل از زائران پذیرایی می‌کنند. آن‌ها غذا، نوشیدنی، محل استراحت و حتی خدمات پزشکی را به رایگان در اختیار همه می‌گذارند. این خدمات، نشان‌دهنده فرهنگ عمیق خدمت‌رسانی و برادری در این سفر است.
در نهایت، پیاده‌روی اربعین نمادی از پیروی از آرمان‌های امام حسین (ع) است. این حرکت، وحدت، صلح و برادری را به جهانیان نشان می‌دهد و یادآور می‌شود که عشق و فداکاری، هرگز نخواهد مرد.
پیاده روی اربعین
پیاده‌روی اربعین، سفری معنوی است که در آن هزاران نفر از شیعیان با پای پیاده به سوی شهر کربلا در عراق حرکت می‌کنند. هدف از این سفر، حضور در مراسم چهلمین روز شهادت امام حسین (علیه السلام) است.
در این حرکت بزرگ، مردم از مناطق گوناگون عراق خود را به کربلا می‌رسانند تا در آیین زیارت اربعین شرکت کنند. در گذشته و در دوران حکومت صدام حسین، انجام این مراسم با محدودیت‌های زیادی روبرو بود. اما پس از سال ۲۰۰۳ میلادی و پایان حکومت بعث، این راهپیمایی باشکوه دوباره جان گرفت و هر سال گسترده‌تر شد. امروزه شیعیان از کشورهای مختلف از جمله ایران، در این روز مهم به جمع زائران می‌پیوندند.
زیارت اربعین از کارهای بسیار باارزش در میان شیعیان به شمار می‌رود و بسیاری هر ساله این مسیر را برای زیارت امام حسین (ع) پیاده می‌پیمایند. این رسم از دیرباز در بین شیعیان رواج داشته و همواره مورد توجه بزرگان و علمای شیعه نیز بوده است.
تاریخچه و فلسفه پیاده روی اربعین
پیاده‌روی برای زیارت آرامگاه امام حسین (ع) در روز اربعین، پیشینه‌ای تاریخی دارد. در سال ۱۲۸۱ قمری، جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی از مدینه پیاده به سمت کربلا حرکت کردند و در بامداد اولین اربعین پس از شهادت امام حسین (ع)، به آنجا رسیدند. بر اساس منابع معتبر شیعه، در همین روز حضرت زینب (س) و امام سجاد (ع) به همراه هشتاد و چهار نفر دیگر وارد کربلا شدند. پس از دیدار با جابر بن عبدالله انصاری، همگی برای زیارت قبر امام حسین (ع) رفتند و از آن زمان، زیارت اربعین آغاز شد.
هنگامی که خاندان پیامبر (اهل بیت) به کربلا رسیدند، جابر بن عبدالله انصاری و گروهی از بنی‌هاشم و خویشاوندان پیامبر را دیدند که برای زیارت امام حسین (ع) آمده بودند. همه با هم وارد کربلا شدند و به شدت گریستند و مویه کردند. آنان صورت‌های خود را می‌زدند و ناله‌های جانسوز سر می‌دادند. زنان روستاهای اطراف نیز به آنان پیوستند. حضرت زینب (س) در میان جمعیت زنان حاضر شد، گریبان خود را چاک زد و با صدایی غم‌انگیز که دل‌ها را می‌آزرد، فرمود:
«وا اخاه! واحسیناه! واحبیب رسول‌الله و ابن مکة و منی! و ابن فاطمة الزهراء! و ابن علی المرتضی! آه ثم آه!»
سپس بیهوش شدند.
آنگاه ام‌کلثوم (س) نیز صورت خود را زد و با صدای بلند گفت: امروز گویا محمد مصطفی و علی مرتضی و فاطمه زهرا از دنیا رفته‌اند. دیگر زنان نیز سیلی بر صورت زدند و به گریه و شیون پرداختند.
سکینه (س) با دیدن این صحنه فریاد زد:
«وا محمداه! وا جداه! چه سخت است بر تو تحمل آنچه با اهل‌بیت تو کرده‌اند، آنان را از دم تیغ گذراندند و بعد عریانشان کردند!»
عطیه عوفی می‌گوید: من با جابر بن عبدالله انصاری برای زیارت قبر امام حسین (ع) به راه افتادیم. وقتی به کربلا رسیدیم، جابر نزدیک رود فرات رفت و غسل کرد. سپس لباسی مانند لباس احرام پوشید و همیانی که در آن عطر بود باز کرد و خود را خوشبو نمود. او با هر قدمی که برمی‌داشت، ذکر خدا می‌گفت تا به نزدیکی قبر مطهر رسید. آنگاه به من گفت: دست مرا روی قبر بگذار. وقتی این کار را کردم، او روی قبر از هوش رفت.
من بر صورت جابر آب پاشیدم تا به هوش آمد. سپس سه بار گفت: یا حسین!
و ادامه داد:
«حبیب لا یجیب حبیبه!»
و افزود: چگونه دوستت پاسخ تو را بدهد، در حالی که در خون خود آغشته و سر از بدنش جدا شده است؟
سپس گفت:
«من گواهی می‌دهم که تو فرزند بهترین پیامبران و فرزند بزرگ مؤمنین هستی، تو فرزند سلاله هدایت و تقوایی و پنجمین نفر از اصحاب کساء و عبایی، تو فرزند بزرگ نقیبان و فرزند فاطمه سیده بانوانی و چرا چنین نباشد که دست سید المرسلین تو را غذا داد و در دامن پرهیزگاران پرورش یافتی و از شیر حلال خوردی و پاک زیستی و پاک از دنیا رفتی و دل‌های مؤمنان را از فراق خود اندوهگین کردی، پس سلام و رضوان خدا بر تو باد، تو بر همان طریقه رفتی که برادرت یحیی بن زکریا شهید گشت.»
سپس نگاهش را به اطراف قبر انداخت و گفت:
«سلام بر شما‌ای ارواحی که در کنار حسین نزول کرده و آرمیدید، گواهی می‌دهم که شما نماز را بپا داشته و زکات را ادا کرده و به معروف امر و از منکر نهی کردید و با ملحدین و کفار مبارزه و جهاد کرده، و خدا را تا هنگام مردن عبادت کردید.»
و اضافه کرد: به خدایی که پیامبر را به حق فرستاد، ما در راهی که شما شهیدان در آن قدم گذاشتید، شریک هستیم.
عطیه می‌گوید: به جابر گفتم: ما که چنین کاری نکردیم! اینان شهید شده‌اند.
جابر پاسخ داد: ای عطیه! از دوستم رسول خدا صلی الله علیه وآله شنیدم که می‌فرمود:
«من احب قوما حشر معهم و من احب عمل قوم اشرک فی عملهم»
هر که گروهی را دوست داشته باشد، با همانان محشور شود و هر که عمل جماعتی را دوست داشته باشد، در عمل آن‌ها شریک خواهد بود.
پیاده روی اربعین در کلام آیت الله بهجت
وقتی به سخن مرحوم آیت‌الله العظمی بهجت (ره) توجه می‌کنیم، بهتر متوجه می‌شویم که ایشان فرمودند: «امام زمان (عج) پس از ظهور، خود را به واسطه امام حسین (ع) به همه عالم معرفی می‌کند، بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین (ع) را شناخته باشند و پیاده‌روی اربعین بهترین فرصت برای این کار است.»
این گردهمایی بزرگ، در واقع نمایشی باشکوه برای بی‌زاری جستن از کارهای ضد انسانی گروه‌های تندرو و دشمنان خاندان پیامبر (ع) است. همچنین این حرکت، بیانیه‌ای روشن از وفاداری و عشق عمیق دوستداران به پیشگاه مقدس امام حسین (ع) به شمار می‌رود.
مسیر و زمان شروع پیاده روی اربعین
زائران ایرانی معمولاً مسیر نجف تا کربلا را پیاده طی می‌کنند، اما عراقی‌ها و برخی از ایرانی‌ها از مسیرهای دیگری نیز برای پیاده‌روی به سمت کربلا استفاده می‌کنند. همه ورودی‌های شهر کربلا آماده پذیرایی از زائران اربعین حسینی هستند.
زائران عراقی معمولاً پیاده‌روی خود را از روز هفدهم صفر شروع کرده و بعد از ظهر روز نوزدهم صفر به کربلا می‌رسند. در مقابل، زائران ایرانی بیشتر در روزهای شانزدهم و هفدهم صفر راهی این مسیر می‌شوند.
به دلیل ازدحام جمعیت و محدودیت امکانات اردوگاه‌ها در روزهای هفدهم تا نوزدهم صفر، بهتر است زائران ایرانی به‌ویژه خانواده‌ها و گروه‌هایی که بانوان همراه دارند، در روزهای سیزدهم تا پانزدهم صفر عازم کربلا شوند.
بسیاری از کارشناسان مذهبی بر این باورند که زیارت اربعین حتماً نباید در روز چهلم شهادت امام حسین(ع) انجام شود، بلکه از دهم تا بیستم صفر نیز می‌توان به زیارت رفت و ثواب آن را دریافت کرد. بنابراین می‌توانید برنامه‌ریزی کنید تا در شلوغی مسیر پیاده‌روی، شهر کربلا و حرم امام حسین(ع) و حضرت عباس(ع) دچار مشکل نشوید.
تجربیات مفید خود از سفر اربعین را در بخش نظرات با دیگر مسافران به اشتراک بگذارید.