پارکور، که بعضی‌ها به آن هنر جابجایی می‌گویند، یک فعالیت فیزیکی جذاب و پرچالش است. در این ورزش، هدف این است که فرد با استفاده از توانایی‌های بدن خود، به سریع‌ترین و کارآمدترین شکل ممکن از نقطه A به نقطه B حرکت کند.
برخلاف بسیاری از ورزش‌های دیگر، پارکور در زمین مخصوص یا سالن انجام نمی‌شود. محیط اطراف ما، مانند پارک‌ها، خیابان‌ها و پل‌ها، زمین بازی یک پارکورکار است. او از موانعی مانند نرده‌ها، دیوارها و پله‌ها به عنوان فرصتی برای حرکت خلاقانه استفاده می‌کند.
تمرکز اصلی این ورزش بر روی حرکاتی مانند دویدن، پریدن، بالا رفتن و حفظ تعادل است. یک تمرین‌کننده پارکور یاد می‌گیرد که چگونه از بدنش به طور هوشمندانه استفاده کند تا بر موانع غلبه کند. این کار نیازمند قدرت بدنی، انعطاف‌پذیری، تمرکز ذهنی و همچنین درک درستی از محیط اطراف است.
یک اصل بسیار مهم در پارکور، ایمنی است. شرکت‌کنندگان این رشته همیشه بر یادگیری تدریجی و اصولی تأکید دارند. آن‌ها ابتدا حرکات ساده را در زمین‌های امن تمرین می‌کنند و به تدریج و با کسب مهارت بیشتر، به سراغ چالش‌های بزرگتر می‌روند. هدف اصلی، هماهنگی کامل بین ذهن و بدن برای عبور ایمن و روان از موانع است.
در نهایت، پارکور فقط یک ورزش نیست؛ بلکه یک روش برای زندگی کردن است. این رشته به شما می‌آموزد که چگونه بر ترس‌های خود غلبه کنید، موانع زندگی را به چشم فرصت ببینید و همیشه در حال پیشرفت و کشف توانایی‌های جدید خود باشید.
امروزه فعالیت‌های ورزشی جایگاه ویژه‌ای در زندگی روزمره مردم دارند و هر کس بسته به علاقه و شرایط خود می‌تواند ورزش مورد نظر را انتخاب کند. در این میان، پارکور یکی از ورزش‌های جدید و پرطرفدار است که به ویژه در بین نوجوانان و جوانان محبوبیت زیادی پیدا کرده است. پارکور تنها یک حرکت فیزیکی نیست، بلکه نوعی نگرش به زندگی است که به شما می‌آموزد چطور با کمک توانایی‌های جسمی‌تان بر مشکلات و موانع غلبه کنید. در این بررسی، با تعریف پارکور، گذشته آن و مهم‌ترین خصوصیات این رشته ورزشی آشنا خواهیم شد.
ورزش پارکور چیست؟
پارکور که به آن هنر حرکت و جابجایی نیز می‌گویند، یک روش برای گذشتن از موانع سخت در کوتاه‌ترین زمان ممکن است. در این روش، شما با ساده‌ترین و کاربردی‌ترین حرکات، از نقطهٔ شروع به مقصد می‌رسید، بدون اینکه انرژی زیادی مصرف کنید. در ادامه بیشتر با این رشتهٔ ورزشی آشنا خواهیم شد. همچنان با ما همراه باشید.
در پارکور، معمولاً مسیر از پیش تعیین شده نیست. یعنی نقطهٔ شروع و پایان، یا موانع سر راه، قبلاً مشخص نشده‌اند. این خود فرد است که با تکیه بر توانایی‌های جسمی و ذهنی‌اش، مسیر و شیوهٔ گذر از چالش‌ها را انتخاب می‌کند. در واقع، در پارکور شما به دنبال مانع نمی‌گردید؛ بلکه این مسیر است که چالش‌های مختلفی را پیش پای شما قرار می‌دهد.
به افرادی که اصول پارکور را در زندگی روزمره خود به کار می‌گیرند، «تریسر» (tracer) گفته می‌شود.
تاریخچه پارکور
پارکور در واقع از روزگاران بسیار قدیم، هنگامی که انسان‌ها برای شکار کردن یا فرار از دست شکارچیان نیاز به جابجایی داشتند، به شکل طبیعی وجود داشته است. آدم‌ها به صورت غریزی، روش‌های گوناگون و خلاقانه‌ای برای عبور از موانع و گذر از مسیرهای دشوار ابداع کرده‌اند.
علاوه بر این، بچه‌ها به طور طبیعی با انرژی و شادی حرکت می‌کنند و روش منحصر به فردی برای جابجایی دارند؛ اما وقتی بزرگ می‌شویم و حرکاتمان آگاهانه و حساب شده می‌شود، آن حالت سبک و روان کودکی را از دست می‌دهیم. در طول تاریخ افراد زیادی روی بهبود شیوه حرکت انسان کار کرده‌اند (از جمله عیاران کاغذباز).
اما پارکور به شکل رسمی و مشخص، توسط ریموند بل، یک سرباز فرانسوی در جنگ ویتنام، پایه‌گذاری شد. او و همکارانش تلاش کردند تا روشی مؤثر و عملی برای موقعیت‌های «تعقیب و گریز» طراحی کنند.
در نهایت، پسرش دیوید بل این تمرین‌ها و مهارت‌ها را جمع‌آوری و منظم کرد. دیوید بیشتر زندگی خود را وقف سازماندهی این رشته ورزشی نمود و نام «پارکور» را برای آن انتخاب کرد. او و دوستانش، به ویژه سباستین فوکان که مشهورترین آن‌هاست، با استفاده از آموزش‌های ریموند بل، این ورزش را تکمیل کردند.
تاریخچه پارکور در ایران
اولین بار که پارکور به شکل حرفه‌ای وارد ایران شد، با حضور امیرحسین ایمانی و کوشا فتحی‌نژاد در مستند «Jump London» در سال ۲۰۰۳ اتفاق افتاد. هدف این فیلم، نشان دادن رشد پارکور در جهان بود و از تیم‌های مطرح این رشته درخواست همکاری کرده بودند. گروه ایرانی irPk که بعدها نامش به «رها» تغییر کرد، نیز در این پروژه حاضر شد.
در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۴، این گروه، جامعه اینترنتی Parkour_Iran را راه‌اندازی کرد که با وجود غیرفعال بودنش، هنوز هم یکی از پرعضوترین گروه‌های پارکور در ایران محسوب می‌شود.
با افزایش علاقه به پارکور در ایران و نیاز به آموزش اصولی، امیرحسین ایمانی در تابستان ۲۰۰۴ برای یادگیری بیشتر نزد یکی از موفق‌ترین گروه‌های پارکور جهان به لندن رفت. سپس در ۱۶ نوامبر ۲۰۰۴، وبسایت urbanfreeflow.ir با اجازه آن گروه شروع به کار کرد.
در پاییز همان سال، گروه به «رها» تغییر نام داد و نخستین دوره کلاس‌های پارکور را در مجموعه ورزشی شهید چمران (بولینگ عبدو) برگزار کرد. همچنین وبگاه parkour.ir فعالیت خود را آغاز نمود.
کم‌کم رسانه‌ها هم به این ورزش توجه نشان دادند. وقتی دو عضو گروه رها (احسان دادفر و آرمان خاشعی) در کلیپ «کبوتر» در تابستان ۱۳۸۴ حاضر شدند، وقتی فیلمی کوتاه برای جشنواره پلیس ساخته شد، وقتی مصاحبه‌هایی با نشریاتی مثل ۴۰چراغ Teenager و خبرگزاری Associated Press انجام شد و وقتی این گروه در نمایشگاه بین‌المللی ورزش ۲۰۰۸ شرکت کرد، همه این‌ها باعث شدند پارکور بیشتر دیده شود و افراد زیادی به سمت آن جذب شوند.
علاوه بر این، گروه رها با دعوت رئیس کمیته ایروبیک حرفه‌ای و مهارتی، در مراسم افتتاحیه نخستین دوره مسابقات ایروبیک حرفه‌ای کشور در ۲۵ آبان ۱۳۸۵ در ورزشگاه شهید چمران به اجرای برنامه پرداخت.
به تدریج گروه‌های دیگری نیز در شهرهای مختلف ایران پدید آمدند؛ مانند شفق، بن هدز، فراز، ونتد (تبریز) و شاهرگ. گروه شفق اولین همایش پارکور در تهران را با حضور بسیاری از علاقه‌مندان در تابستان ۱۳۸۷ برگزار کرد.
بزرگترین همایش پارکور ایران نیز توسط گروه رها و پارادوکس و با حمایت ردبول در ۲۷ فروردین ۱۳۸۹ سازماندهی شد. تیم‌های زیادی از شهرهای مختلف در این رویداد شرکت کردند، اما متأسفانه با وجود دریافت مجوزهای لازم، به دلیل ازدحام بیش از حد جمعیت (تخمیناً بیش از ۵۰۰۰ نفر)، این همایش لغو شد.
اسم حرکات پارکور
جالب است که برای خیلی از این حرکت‌ها در زبان فارسی هم از واژه‌های انگلیسی استفاده می‌شود. علاوه بر این، همه این حرکات به تنهایی یک تکنیک جداگانه محسوب نمی‌شوند، بلکه بخشی از یک تکنیک اصلی هستند که در موقعیت‌های گوناگون به کار می‌روند.
علاقه‌مندان به پارکور، با توجه به سبک حرکتی و نوع تمرین‌هایی که انجام می‌دهند، این ورزش را به بخش‌های مختلف تقسیم می‌کنند. پارکور بر دو پایه فکر و جسم استوار است. برای انجام حرکات در بهترین حالت ممکن، باید این دو بخش را به طور مساوی پرورش داد تا این رشته به درستی اجرا شود. همچنین برای حفظ اصل پارکور، باید در هر زمان و مکانی، بهترین و مناسب‌ترین حرکت را انتخاب کرد.
هدف اصلی پارکور، عبور از موانع است. حرکت‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود، زیرمجموعه‌ای از فری رانینگ هستند:
۱- حرکت بغل فلیپ (side flip) که برای پریدن از روی موانع کوتاه به کار می‌رود.
۲- حرکت چرخش روی دیوار (wall spin) که برای چرخیدن روی موانع عمودی و شیبدار استفاده می‌شود.
۳- حرکت پشتک با دیوار (wallflip) که برای انجام پشتک وارو با کمک دیوار اجرا می‌شود.
۴- حرکت پشتک وار (Back flip) که می‌توان از آن برای پرش از موانعی با ارتفاع‌های مختلف استفاده کرد.
وسایل مورد نیاز ورزش پارکور
برای انجام پارکور، نیاز به ابزار یا وسایل ویژه‌ای نیست و معمولاً شرکت‌کنندگان این ورزش، لباس‌های معمولی یا ورزشی سبک و راحت می‌پوشند. تنها موردی که پیشنهاد می‌شود، یک کفش ورزشی سبک است که کف آن اصطکاک خوبی با زمین داشته باشد.
برخی از علاقه‌مندان به پارکور، از مچ‌بند برای محافظت از مچ دست‌هایشان استفاده می‌کنند. عده‌ای نیز برای جلوگیری از آسیب کف دست، از دستکش‌های نازک ورزشی بهره می‌برند؛ اما چون دستکش ممکن است حس و چسبندگی را کم کند، بعضی از ورزشکاران پارکور با استفاده از آن مخالفند.
محل تمرین پارکور
برخلاف بیشتر ورزش‌ها، پارکور معمولاً در زمین یا سالن مخصوص انجام نمی‌شود، هرچند برای این کار تلاش‌هایی شده است. علاقه‌مندان به پارکور، که به آن‌ها تراسور می‌گویند، معمولاً در فضاهای شهری مثل پارک‌ها، زمین‌های بازی، سالن‌های ورزشی و حتی ساختمان‌های رها شده تمرین می‌کنند. این شیوه از تمرین، گاهی نگرانی‌هایی را به وجود می‌آورد؛ مانند آسیب زدن به اموال عمومی، ورود بدون اجازه به حریم دیگران و یا تمرین کردن در مکان‌هایی که مناسب این کار نیست.
خطرات ورزش پارکور
هیچ‌کس نمی‌تواند خطرات پارکور را نادیده بگیرد. رگ‌به‌رگ شدن و شکستگی‌های استخوان از آسیب‌های شایع در این رشته ورزشی هستند. در سال ۲۰۱۲، پارکور به طور رسمی در موزه هنرهای مدرن و معاصر استراسبورگ ممنوع اعلام شد.
نیروهای پلیس و آتش‌نشانی نگران افزایش افرادی هستند که با پریدن از ساختمان‌های بلند، خود را به خطر می‌اندازند. امروزه بسیاری معتقدند که تمرین‌کنندگان باید از ورزش کردن در ارتفاعات بالا، مکان‌های پرخطر و پشت بام‌های مرتفع خودداری کنند. برخی از پارکورکاران با این نظر موافقند و معتقدند این رفتارهای پرخطر باید کنار گذاشته شود. اما برخی دیگر از تراسورها این سبک را بخشی از هویت پارکور می‌دانند و به آن پایبند می‌مانند.
یک پارکورکار اگر اصول اولیه و درست این ورزش را رعایت کند، کمتر آسیب می‌بیند. متأسفانه در ایران، پارکور به شکل نادرستی شناخته شده است. بعضی افراد به نام پارکور، حرکات “تریکینگ” یا “فری رانینگ” انجام می‌دهند و این موضوع باعث شده ذهن مردم درباره چیستی واقعی پارکور دچار اشتباه شود.