اسب سواری، که به آن سوارکاری هم می‌گویند، یک فعالیت و ورزش بسیار لذت‌بخش و مفید است. در این ورزش، شما یاد می‌گیرید چگونه با یک اسب ارتباط برقرار کنید، آن را هدایت کنید و با همکاری یکدیگر حرکت کنید.
این ورزش فقط سوار شدن روی اسب نیست، بلکه یک هنر و مهارت است که به صبر، تمرین و علاقه زیادی نیاز دارد. اسب‌سواری می‌تواند به صورت‌های مختلفی انجام شود، مانند:
* پیست‌روی و گشت‌وگذار در طبیعت
* مسابقات پرش از روی موانع
* مسابقات درساژ که در آن حرکات نمایشی و زیبا اجرا می‌شود
* و حتی به عنوان یک روش برای درمان برخی بیماری‌ها و بهبود سلامتی
فواید اسب‌سواری بسیار زیاد است. این ورزش به تقویت عضلات به‌ویژه عضلات پا، کمر و شکم کمک می‌کند. همچنین تعادل و هماهنگی بین اعضای بدن را بسیار افزایش می‌دهد. از همه مهم‌تر، اسب‌سواری یک ورزش آرامش‌بخش است و استرس را کاهش می‌دهد، زیرا ارتباط با این حیوان نجیب و دوست‌داشتنی تأثیر شگفت‌انگیزی بر روحیه انسان دارد.
برای شروع این ورزش، یادگیری نزد یک مربی باتجربه بسیار مهم است تا هم شما و هم اسب در امان باشید و اصول اولیه به درستی آموزش داده شود. اسب‌سواری یک دنیای زیبا و پر از هیجان است که دوستداران بسیاری در سراسر جهان دارد.
ورزش اسب سواری چیست؟
سوارکاری، که به آن اسب سواری هم می‌گویند، به معنای سوار شدن بر پشت اسب و هدایت و کنترل حرکات آن است. اسب، مرکب و همراه انسان است و ویژگی جذاب این ورزش، ایجاد یک پیوند و هماهنگی بین انسان و اسب می‌باشد. به همین خاطر، موفقیت سوارکار و اسب کاملاً به ارتباط خوب و احترام متقابلی که به یکدیگر دارند، وابسته است.
برای آغاز یادگیری سوارکاری، لازم نیست از قبل تجربه یا اطلاعات خاصی داشته باشید. اما چون این فعالیت به توانایی جسمی و تمرکز ذهنی برای کنترل اسب نیاز دارد، معمولاً به کودکان کمتر از ۷ سال پیشنهاد نمی‌شود.
تاریخچه اسب سواری
هنوز به طور دقیق مشخص نیست که انسان از چه زمانی توانست اسب را رام کند. باستان‌شناسان با بررسی آثار به جا مانده از گذشته، معتقدند اهلی کردن اسب‌ها به بیش از سه هزار سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. پیش از آن، انسان‌ها اسب را شکار می‌کردند تا از گوشت آن تغذیه کنند.
در برخی مناطق اروپای شرقی، ابزارهایی مانند دهنه پیدا شده که مربوط به شش هزار سال قبل از میلاد است. این کشف نشان می‌دهد انسان از آن زمان تلاش داشته اسب را تحت کنترل درآورد، اما به دلیل سرعت بالای این حیوان در فرار، موفق نشده بود. قدیمی‌ترین نشانه‌های اهلی کردن اسب در اروپای شرقی، شمال قفقاز و آسیای مرکزی کشف شده‌اند.
اگرچه اهلی کردن اسب در مقایسه با حیواناتی مثل سگ (نه هزار سال قبل از میلاد) یا گوسفند و بز (پنج هزار سال قبل از میلاد) دیرتر اتفاق افتاد، اما تأثیر بسیار بزرگی بر زندگی انسان گذاشت. انسان نه تنها از گوشت و شیر اسب استفاده می‌کرد، بلکه از آن برای حمل و نقل نیز بهره می‌برد.
نکته جالب این است که به باور تاریخ‌دانان، انسان‌ها پیش از آنکه یاد بگیرند چگونه سوار اسب شوند، از ارابه استفاده می‌کردند. دو دلیل اصلی برای این نظریه وجود دارد:
– فسیل‌های به دست آمده نشان می‌دهند اسب‌های آن دوران جثه کوچکی داشتند و قد آن‌ها از ۱۴۰ سانتیمتر تجاوز نمی‌کرد.
– پیش از رام شدن اسب، مردم از ارابه‌هایی استفاده می‌کردند که آن‌ها را به حیواناتی مانند گاو یا الاغ وحشی می‌بستند. بستن ارابه به اسب‌های کوتاه‌قد آسان‌تر بود، در حالی که سوار شدن بر پشت آن‌ها باعث ترس و فرار اسب می‌شد.
رام کردن اسب، تغییرات بزرگی در زندگی مردم اوراسیا ایجاد کرد. اگر قبلاً سفرهای طولانی غیرممکن به نظر می‌رسید، حالا انسان توانست به اکتشاف سرزمین‌های جدید دست بزند و قلمرو خود را گسترش دهد.
به تدریج، ابزارهایی مانند زین و رکاب (که از اختراعات چینی‌ها هستند) ساخته شد تا هدایت اسب آسان‌تر شود. تربیت و پرورش اسب، به ویژه در خاورمیانه، اهمیت زیادی پیدا کرد و صحرانشینان این منطقه به پرورش اسب‌های اصیل عربی پرداختند. تا پایان قرن پانزدهم، سوارکاری بیشتر در میدان‌های نبرد کاربرد داشت.
البته در برخی سرزمین‌ها مانند ایران باستان، سوارکاری به عنوان یک ورزش و سرگرمی نیز مورد توجه بود (مانند بازی چوگان). اما از قرن پانزدهم به بعد، جنبه هنری آن نیز برجسته شد. سرانجام در اواخر قرن نوزدهم، با پیشرفت صنعت و جایگزینی اسب‌ها با ماشین‌آلات، سوارکاری به شکل یک ورزش و فعالیت تفریحی درآمد، همان گونه که امروزه می‌بینیم.
شاخه‌های مختلف سوارکاری (اسب سواری)
سواری با اسب زمینه‌های گوناگونی دارد که معمولاً در دو گروه اصلی جای می‌گیرند:
• مسابقات اسب‌دوانی
از دیرباز در تمدن‌های کهن مانند یونان و روم، مسابقات اسب‌دوانی رواج داشته است. این مسابقات عمدتاً به دو شکل اصلی برگزار می‌شوند: یورتمه و تاخت.
← مسابقات یورتمه (با اسب یا ارابه)
در این مسابقات، هدف سوارکار این است که قبل از دیگران به خط پایان برسد، اما باید مراقب باشد اسبش به حالت تاخت نیفتد. اگر اسب شروع به تاختن کند، سوارکار از مسابقه حذف خواهد شد.
← مسابقات تاخت
در این نوع مسابقه نیز هدف رسیدن به خط پایان است، اما این بار اسب باید با حداکثر سرعت بتازد. طول این مسابقات معمولاً بین ۱۶۰۰ تا ۲۴۰۰ متر است. نوع دیگری از مسابقات تاخت نیز وجود دارد که در آن مانع‌هایی قرار داده می‌شود و اسب باید از روی آن‌ها بپرد. مسافت این مسابقات بسته به نوع و تعداد موانع، متفاوت است.
• سایر مسابقات سوارکاری (اسب سواری)
مسابقات ارابه‌رانی معمولاً از سه بخش اصلی تشکیل شده‌اند:
در بخش اول که به آن درساژ می‌گویند، زیبایی حرکات اسب و نحوهٔ نمایش آن مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. بخش دوم، ماراتون نام دارد که یک آزمون زمان‌بندی‌شده است و در آن اسب‌ها از میان موانع طبیعی یا ساختگی عبور می‌کنند. در این مرحله، توانایی بدنی، مهارت و سرعت اسب سنجیده می‌شود. بخش سوم و پایانی، شامل حرکت در مسیرهایی است که با توپ یا اشیای دیگر مشخص شده‌اند. اگر اسب از زمان مجاز بیشتر طول بدهد یا توپها بیفتند، امتیاز از دست می‌رود. تعداد اسب‌هایی که ارابه را میکشند بستگی به نوع مسابقه دارد و معمولاً بیشتر از چهار اسب استفاده نمی‌شود.
درساژ در واقع نمایش حرکات هماهنگ و آموزش‌دیدهٔ اسب است که در آن کیفیت ارتباط بین سوارکار و اسب سنجیده می‌شود. این مسابقه در یک زمین مستطیلی ۶۰ در ۲۰ متر برگزار می‌شود و هر سوارکار به نوبت برنامه‌های خود را اجرا می‌کند. این برنامه‌ها ممکن است از پیش تعیین‌شده یا آزاد باشند. داوران بر اساس تکنیک و دقت سوارکار، فرمان‌پذیری اسب و هماهنگی بین آن دو، امتیازی از ۰ تا ۱۰ می‌دهند. سوارکار باید طوری اسب را هدایت کند که حرکاتش دیده نشود و به نظر برسد که این ارتباط به صورت ذهنی و تِلِپاتی انجام می‌شود. این هماهنگی، نتیجهٔ سال‌ها تمرین و تلاش است، حتی اگر از بیرون آسان به نظر برسد.
پرش با اسب نیز یکی از رایج‌ترین رشته‌های سوارکاری در جهان است و تا حدی به مسابقات درساژ و استقامت شباهت دارد.
مسابقات استقامت، به گونه‌ای طراحی شده که اسب و سوارکار باید مسافت زیادی ــ بین ۲۰ تا ۱۶۰ کیلومتر ــ را در یک یا گاهی دو روز طی کنند. اسب‌های نژاد عرب به خاطر جثهٔ کوچک، تحمل بالا در برابر گرما و توانایی انجام تمرینات سنگین، از بهترین گزینه‌ها برای این مسابقات هستند. همچنین اسب‌های انگلیسی نیز به دلیل سرعت بالایشان در این رشته بسیار مورد توجه قرار می‌گیرند.
اطلاعاتی درباره اسب ها
یک اسب در چهار سالگی کاملاً بالغ می‌شود.
پس از چهار سالگی، به اسب ماده «مادیان» می‌گویند.
به اسب نر نیز پس از چهار سالگی «نریان» گفته می‌شود.
معمولاً قد اسب‌ها از ۱۴۵ سانتیمتر بیشتر است.
اگر اسبی از ۱۴۵ سانتیمتر کوتاه‌تر باشد، به آن «پونی» می‌گویند.
در سراسر جهان بیش از ۲۰۰ نژاد مختلف اسب وجود دارد.
مدت زمان باردار بودن یک اسب معمولاً ۱۱ ماه است، اما گاهی این زمان بین ۱۰ تا ۱۲ ماه هم تغییر می‌کند.
اسب‌ها به طور معمول بین ۲۰ تا ۲۵ سال عمر می‌کنند و رکورددار پیرترین اسب جهان ۶۲ سال زندگی کرده است.
نام علمی اسب در زیست‌شناسی «اکوس کابالوس» است.
یک اسب با وزن تقریبی ۴۵۰ کیلوگرم، حدود ۵۰ لیتر خون در بدن خود دارد.
برقراری ارتباط با اسب
برای شروع سوارکاری، ابتدا باید بیاموزید که چگونه با اسب ارتباط برقرار کنید. هر سوارکاری لازم است بتواند طبیعت و روحیه اسبی را که می‌خواهد سوار شود بشناسد و با آن رابطه خوبی ایجاد کند. این کار باعث می‌شود اسب دستورات شما را راحت‌تر بفهمد و اجرا کند.
اسب با انسان فرق دارد و این تفاوت، رابطه بین آن‌ها را زیبا و جذاب می‌کند. هرچه بیشتر بتوانیم اسب را درک کنیم و غریزه‌هایش را بشناسیم، رابطه ما با او عمیق‌تر و بهتر خواهد شد. وقتی اسب می‌ترسد، این رفتار از روی لجبازی یا بدخواهی نیست، بلکه واکنش طبیعی او برای محافظت از خودش است.
اگر بتوانیم به اسب این اطمینان را بدهیم که از او مراقبت می‌کنیم، به ما اعتماد می‌کند و دیگر به فکر فرار نخواهد بود. البته حتی در این حالت هم باید به یاد داشته باشیم که اسب ذاتاً حیوانی گله‌ای است و در موقعیت‌های ترسناک، غریزه‌اش او را به سمت گروه می‌کشاند.
سوارکار می‌تواند از طریق حرکات بدن اسب، احساسات و منظور او را بفهمد. حرکت گوش‌های اسب در این زمینه بسیار گویاست. مثلاً وقتی اسب گوش‌هایش را به سمت جلو می‌چرخاند و سرش را بالا می‌گیرد، یعنی صدایی توجهش را جلب کرده و با دقت در جستجوی منبع صدا است.
اگر گوش‌هایش را به جهات مختلف بچرخاند، یعنی با هوشیاری محیط اطراف را زیر نظر دارد. وقتی گوش‌هایش به دو طرف سرش آویزان و رو به پایین باشد، نشان‌دهنده تسلیم و فرمانبرداری اوست.
البته اگر در همین حالت لب‌هایش هم شل و افتاده باشد، احتمالاً خواب‌آلود است. اگر اسب گوش‌هایش را تکان دهد و زبانش را بیرون بیاورد، یعنی قصد شوخی و بازی با شما را دارد.
اگر گوش‌هایش را کمی به جلو خم کند و سرش را پایین بیاورد، یعنی به شما (یا فرد مقابل) اعتماد دارد. اما اگر گوش‌ها را به سمت عقب بچرخاند، نشان می‌دهد که چیزی باعث ناراحتی یا بی‌اعتمادی او شده است. اگر گوش‌ها را کاملاً به عقب بچسباند، یعنی بسیار عصبانی یا وحشت‌زده است و در این شرایط ممکن است خطرناک شود و حمله کند.
حرکات سر و پاهای اسب نیز به درک احساساتش کمک می‌کنند. اگر سرش را پایین بیاورد و ناگهان محکم تکان دهد، از کج‌خلقی و ناراحتی خبر می‌دهد. وقتی با پاهای جلویی زمین را می‌کوبد، یعنی عصبی یا بی‌قرار است. و زمانی که پاهای عقبش را به زمین می‌کوبد، می‌خواهد بگوید که چیزی آزارش می‌دهد (مثلاً حشره یا چیزی شبیه به آن).
فواید اسب سواری
سوارکاری یک سرگرمی و ورزش قدیمی و لذت‌بخش است که برای سلامتی بدن، ذهن و روح بسیار مفید است. این فعالیت نه تنها ماهیچه‌های مختلف بدن را قوی می‌کند، بلکه روی خلق و خو، دقت و خودباوری افراد نیز اثر خوبی می‌گذارد.
تقویت عضلات بدن:
سوارکاری باعث قوی‌تر شدن ماهیچه‌های اصلی بدن مانند شکم، کمر و ران‌ها می‌شود. همچنین به بهتر شدن تعادل و هماهنگی بدن کمک می‌کند.
افزایش تعادل و تمرکز:
هدایت و کنترل اسب به تمرکز زیاد و هماهنگی کامل بین اعضای بدن نیاز دارد. این توانایی‌ها به تدریج و با گذشت زمان در شخص پرورش می‌یابند.
کاهش استرس و اضطراب:
وقت گذراندن در دل طبیعت و ارتباط برقرار کردن با اسب‌ها، به آرامش فکر و کاهش فشارهای عصبی کمک می‌کند. همچنین، روش درمانی با کمک اسب (هیپوتراپی) برای بهبود برخی از مشکلات مربوط به سلامت روان و سیستم عصبی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تقویت اعتمادبه‌نفس:
سوارکاری و هدایت اسب، به انسان احساس قدرت، آزادی و اطمینان به خود می‌بخشد. این حس به ویژه در کودکان و نوجوانان تقویت می‌شود و به آنان کمک می‌کند خودباوری بیشتری پیدا کنند.
افزایش انعطاف‌پذیری و استقامت:
هنگام رانندگی، تکان‌های پیاپی که به بدن وارد می‌شود، باعث نرمی و انعطاف‌پذیری بیشتر آن شده و توان جسمانی شما را نیز افزایش می‌دهد.
رشد مهارت‌های اجتماعی:
ورزش سوارکاری در باشگاه‌ها این فرصت را به شما می‌دهد که با افراد جدید آشنا شوید، کار گروهی را تجربه کنید و مسئولیت مراقبت از اسب‌ها را یاد بگیرید.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره ورزش چوگان
منبع: ویکی پدیا