کنجکاو هستید تا شگفتیهای قاره جنوبگان را کشف کنید؟
قطب جنوب، سرزمین یخ و برف، پر از رمز و راز است. این قاره ویژگیهای منحصربهفردی دارد که آن را به یکی از شگفتانگیزترین نقاط زمین تبدیل کرده است.
تصور کنید در جایی باشید که چندین ماه، خورشید به طور کامل غروب نمیکند و در ماههای دیگر، تاریکی مطلق حکمفرماست. این پدیده فقط در قطبین کره زمین رخ میدهد.
ضخامت یخهای این قاره در برخی مناطق به چندین کیلومتر میرسد. جالب است بدانید که زیر این لایههای ضخیم یخ، دریاچهها و کوههای پنهانی وجود دارند که دانشمندان در حال مطالعه روی آنها هستند.
اگرچه محیط آن بسیار سرد و خشک به نظر میرسد، اما این قاره میزبان جانداران شگفتانگیزی مانند پنگوئنها، نهنگها و انواع خاصی از ماهیها است که خود را با این آبهای یخزده وفق دادهاند.
قطب جنوب نقش بسیار مهمی در تنظیم آب و هوای کل سیاره ما دارد. دانشمندان از سراسر جهان در این منطقه تحقیقات گستردهای انجام میدهند تا به اسرار بیشتری از این قاره یخی و تاثیر آن بر زمین پی ببرند.

قطب جنوب، سرستانی یخزده و پوشیده از برف است که در دورترین نقطه جنوب کره زمین جای گرفته است. زندگی در این سرزمین برای انسان بسیار دشوار است و بدون کمک فناوریهای پیشرفته، سکونت در آن ممکن نیست. تنها کسانی که به طور موقت در این منطقه زندگی میکنند، گروههای پژوهشی، دانشمندان و تیمهای پشتیبانی هستند که در ایستگاههای علمی مستقر شدهاند. حتی این افراد نیز برای همیشه در قطب جنوب نمیمانند و پس از مدتی با افراد تازهای جایگزین میشوند. در ادامه این نوشته، میخواهیم شما را بیشتر با این قاره یخی آشنا کنیم، پس همچنان همراه ما بمانید.
آیا می دانید قطب جنوب متعلق به کدام کشور است؟
از آنجایی که در قطب جنوب هیچ جمعیت بومی و دائمی وجود ندارد، هیچ فرد یا کشوری نمیتواند به شکل معمول و عادی، مالکیت بخشی از آن را برای خود ادعا کند. در نتیجه، این سرزمین در اصل به هیچکس تعلق ندارد.
اما همین مسئله باعث شد تا برخی از کشورهای قدرتمند، از این وضعیت استفاده کرده و سعی کنند بخشهایی از قطب جنوب را تحت کنترل خود درآورند. با توجه به منابع غنی و ارزشمندی مانند زغالسنگ، هیدروکربن، آهن، پلاتین، مس، کروم، نیکل و طلا که در این منطقه وجود دارد، نگرانی جدی به وجود آمد که بهرهبرداری از این منابع، به محیط زیست بینظیر قطب جنوب آسیب برساند. به همین دلیل، در سال ۱۹۹۱ میلادی، پیمانی با عنوان «معاهده قطب جنوب» به تصویب رسید که بر اساس آن، هرگونه اقدام مخرب برای محیط زیست این منطقه ممنوع اعلام شد.
در این پیمان، قوانین مربوط به قطب جنوب مشخص شده و تأکید شده که این سرزمین و منابع آن تنها باید برای مقاصد صلحآمیز و پژوهشهای علمی مورد استفاده قرار گیرد.
موجوداتی که در قطب جنوب زندگی میکنند
قطب جنوب محیط بسیار سختی دارد و فقط جانداران بسیار مقاوم میتوانند در آنجا زندگی کنند. بیشتر این جانداران را گیاهان تشکیل میدهند و در میان آنها، ۱۲۱ گونه مختلف قارچ نیز وجود دارد.
از دیگر ساکنان این منطقه میتوان به این موارد اشاره کرد: پنگوئنها، دلفینها، ماهیها، نهنگها، فکها، اختاپوس، برخی از سختپوستان مثل کریل و خیار دریایی، پرندگانی مانند آلباتروس و پرستوی دریایی، عنکبوتهای درشت، خرس آبی، فیتوپلانکتونها (که در واقع جلبکهای دریایی هستند) و همچنین تعداد زیادی موجود ریز و میکروسکوپی که در آبها و خاک قطب جنوب به سر میبرند.
شگفت انگیزترین عجایب قطب جنوب
قطب جنوب سرزمین یخ و برف است، اما بخشهایی از آن وجود دارد که باورنکردنی است: تقریباً دو میلیون سال است در آن نواحی هیچ برف یا بارانی نباریده. مساحت این ناحیه خشک حدود ۴۰۰۰ کیلومتر مربع است.
نخستین نوزادی که در قطب جنوب متولد شد، در سال ۱۹۷۸ میلادی به دنیا آمد. نام او امیلیو پالما (Emilio Marco Palma) بود و پدر و مادرش اهل آرژانتین بودند.
در این قاره، نوعی قارچ زندگی میکند که توانایی رشد روی نفت را دارد. دانشمندان امیدوارند با استفاده از این قارچها بتوانند آلودگیهای نفتی را در طبیعت پاک کنند.
گرمترین دمای ثبتشده در قطب جنوب ۱۲- درجه و سردترین دمای آن ۸۹- درجه سانتیگراد بوده است.
بزرگترین حفره در لایه اوزون نیز دقیقاً بالای قطب جنوب قرار دارد.
در این قاره هیچ ساعت رسمی وجود ندارد و ساکنان آن، زمان را مطابق ساعت کشور خود محاسبه میکنند.
پدیده جالبی به نام “رودخانه خون” نیز در قطب جنوب دیده میشود. به دلیل شوری بسیار بالا، آب این رودخانه یخ نمیزند. منبع آن، آبی است که مقدار زیادی آهن دارد و وقتی با اکسیژن تماس پیدا میکند، آهن آن اکسید شده و رنگ آب به قرمز تغییر میکند.
در قطب جنوب، شش ماه از سال کاملاً روز و شش ماه دیگر کاملاً شب است.
کاشف این قاره، رونالد آموندسن از نروژ بود که در سال ۱۹۱۱ به آنجا رسید.
اولین ایرانی که پا به قطب جنوب گذاشت، عبداله امیدوار بود که در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به این قاره سفر کرد.
مهم ترین تفاوتهای قطب جنوب و قطب شمال
قطبهای شمال و جنوب در دو طرف کاملاً مخالف سیاره زمین قرار دارند. قطب جنوب، پایینترین نقطه زمین و قطب شمال، بالاترین نقطه آن است.
هوای قطب جنوب از قطب شمال بسیار سردتر است.
زمانی که در قطب جنوب شب است، در قطب شمال روز است و خورشید میدرخشد.
پنگوئنها فقط در قطب جنوب زندگی میکنند، در حالی که خرسهای قطبی ساکنان قطب شمال هستند.
در قطب جنوب، زیر لایههای یخ، خشکی وجود دارد؛ اما قطب شمال کاملاً از یخ تشکیل شده و خشکی در زیر آن نیست.
تنوع حیات دریایی در قطب شمال بسیار بیشتر از قطب جنوب است.
اگر دوست دارید بیشتر درباره قطب جنوب بدانید، میتوانید کتاب «قطب جنوب» نوشته دیوید پیترسن با ترجمه حسین صادقاوغلی و چاپ فرهنگ اسلامی را بخوانید. این کتاب با زبانی ساده برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است. اگر به قطب جنوب و شرایط زندگی در آن علاقهمند باشید، حتی میتوانید در آینده به عنوان محقق یا کاوشگر در ایستگاههای علمی آنجا کار کنید.