سیاره عطارد، نزدیک‌ترین همسایه ما به خورشید است. این سیاره بسیار کوچک است و اندازه‌اش تنها کمی از ماه ما بزرگ‌تر است. به دلیل نزدیکی به خورشید، دمای سطح آن در روز بسیار بالا و در شب بسیار پایین است.
عطارد جو قابل توجهی ندارد، به همین دلیل هیچ محافظتی در برابر تابش خورشید یا سنگ‌های آسمانی ندارد. سطح این سیاره پر از گودال‌ها و دهانه‌های برخوردی است که در اثر برخورد شهاب‌سنگ‌ها در طول میلیاردها سال به وجود آمده‌اند.
یک سال در عطارد (یعنی یک بار گردش به دور خورشید) تنها ۸۸ روز زمینی طول می‌کشد. اما یک روز در عطارد (یعنی یک بار چرخش به دور خودش) بسیار طولانی‌تر از روز زمین است و حدود ۵۹ روز زمینی زمان می‌برد.
به دلیل نزدیکی به خورشید، مشاهده عطارد از زمین کار آسانی نیست و معمولاً در نزدیکی افق و در زمان طلوع یا غروب خورشید دیده می‌شود. تاکنون تنها چند فضاپیما از این سیاره دیدن کرده‌اند و اطلاعات ما از آن را افزایش داده‌اند.
سیاره عطارد
سیاره عطارد که با نام تیر نیز شناخته می‌شود، نزدیک‌ترین همسایه به خورشید در منظومه شمسی ماست. به همین دلیل، دمای سطح رو به خورشید آن بسیار بالا است. اما در مقابل، بخشی از این سیاره که از خورشید دور است، سرمای شدیدی دارد. در ادامه، اطلاعات بیشتری درباره این سیاره کوچک کسب خواهیم کرد.
عطارد نه تنها کوچک‌ترین سیاره در منظومه شمسی به شمار می‌رود، بلکه هیچ قمر طبیعی نیز ندارد.
تلفظ عطارد
نام صحیح این سیاره در زبان عربی «عُطارِد» است، اما در میان فارسی‌زبانان، تلفظ «عَطارُد» رواج بیشتری دارد.
حرکت وضعی عطارد ( چرخش به دور خود )
سیاره عطارد یک ویژگی بسیار خاص و منحصر به فرد در منظومه شمسی دارد. این سیاره به گونه‌ای به دور خورشید می‌گردد که حرکت چرخش آن به دور خودش، با حرکتش به دور خورشید هماهنگ شده است. به ازای هر دو بار چرخیدن کامل به دور خورشید، دقیقاً سه بار به دور خود می‌چرخد. این نسبت ۳ به ۲، باعث شده که یک روز کامل در عطارد، یعنی از یک طلوع خورشید تا طلوع بعدی، برابر با ۱۱۶ روز روی زمین یا ۲۷۸۴ ساعت باشد.
با اینکه عطارد سیاره‌ای کوچک است، اما یک میدان مغناطیسی نسبتاً قوی دارد. قدرت این میدان مغناطیسی حدود یک صدم میدان مغناطیسی زمین است. همچنین، عطارد از نظر بزرگی و جرم، نهمین جسم در منظومه شمسی به شمار می‌آید.
حرکت انتقالی عطارد ( چرخش به دور خورشید )
عطارد سریع‌ترین سیاره در منظومه شمسی است و با سرعت نزدیک به ۴۸ کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کند. این سیاره هر ۸۸ روز یک بار به دور خورشید می‌چرخد. به دلیل سرعت زیاد، مشاهده آن در آسمان کار آسانی نیست و به سرعت از دید ناپدید می‌شود. شاید به همین دلیل است که در گذشته، ایرانیان نام آن را “تیر” گذاشتند و یونانیان نیز آن را “مرکوری” یا “پیک خدایان” می‌نامیدند.
ویژگی ها و مشخصات عطارد
سیاره عطارد نزدیک‌ترین سیاره به خورشید در منظومه شمسی است. فاصله آن از خورشید حدود ۵۸ میلیون کیلومتر است. همچنین، کمترین فاصله‌ای که این سیاره با زمین پیدا می‌کند، حدود ۸۰ میلیون کیلومتر می‌باشد.
دمای عطارد
به دلیل فاصله کم سیاره عطارد تا خورشید، اگر در قسمتی از آن که رو به خورشید است (سمت روز) قرار بگیرید، دمای آن به ۴۶۵ درجه سانتیگراد می‌رسد و می‌تواند هر موجود زنده‌ای را از بین ببرد. در مقابل، اگر در بخش شب آن باشید، هوا به قدری سرد می‌شود که دمای آن به ۱۴۸- درجه سانتیگراد می‌رسد و باعث یخ زدن و مرگ می‌گردد.
سیاره عطارد به آرامی حول خود می‌چرخد و یک بار چرخش آن تقریباً دو ماه طول می‌کشد. به همین دلیل، گرمای روز و سرمای شب در آن برای مدت طولانی باقی می‌ماند و این شرایط باعث فرسایش سطح سیاره شده است.
روی سطح عطارد، حفره‌های کوچک و بزرگی دیده می‌شود که بر اثر برخورد شهاب‌سنگ‌ها به وجود آمده‌اند. بعضی از این گودال‌ها آنقدر بزرگ هستند که قطرشان به ده‌ها کیلومتر می‌رسد. برخی از این دهانه‌ها نیز محل خروج مواد مذاب بوده‌اند و امروزه با سنگ‌های آتشفشانی پر شده‌اند و شبیه کوه‌های آتشفشانی به نظر می‌رسند. رنگ سطح عطارد بیشتر خاکستری است و به خاطر وجود همین حفره‌ها و دشت‌ها، شباهت زیادی به کره ماه دارد.
در گذشته، دانشمندان فکر می‌کردند که عطارد از نظر فعالیت‌ها شبیه ماه است، اما امروزه می‌دانیم که این دو تفاوت‌های زیادی با هم دارند. عطارد کوه‌ها و آتشفشان‌های بزرگ و فعال ندارد و از نظر زمین‌شناختی، سیاره‌ای غیرفعال و مرده محسوب می‌شود.
عطارد یکی از سیاره‌های سنگی یا زمین‌سان است. این سیاره نیز مانند زهره و ماه، در آسمان به شکل‌های مختلفی از هلال تا یک دایره کامل دیده می‌شود. وقتی که به صورت قرص کامل است، در طرف دیگر خورشید قرار دارد و قابل مشاهده نیست. اما در حالت هلال و نیمه، در موقعیت‌های شرقی و غربی آسمان دیده می‌شود.
جاذبه در عطارد ضعیف است و جو بسیار نازکی دارد که حدود ۹۸٪ آن از گاز هلیوم و بقیه از هیدروژن، اکسیژن و سدیم تشکیل شده است. بادهای خورشیدی با شدت زیادی به این سیاره می‌وزند و این نشان می‌دهد که عطارد تقریباً فاقد جو پایدار است.
عطارد مانند سیاره زهره، بین زمین و خورشید قرار گرفته و به خاطر همین موقعیت، پدیده‌هایی مانند “جلوه‌های شرقی و غربی” را در آسمان به وجود می‌آورد.
گودال های عطارد
سطح سیاره عطارد از گودال‌های زیادی پوشیده شده که حدود سه و نیم میلیارد سال پیش، در اثر برخورد شهاب‌سنگ‌ها به وجود آمده‌اند. اندازه این گودال‌ها بسیار متنوع است؛ از چند متر شروع می‌شود و تا ۱۰۰۰ کیلومتر (معادل ۶۰۰ مایل) هم می‌رسد.
به گودال‌های بسیار بزرگ، حوزه می‌گویند. هر گودال ویژگی‌های خاص خود را دارد؛ مثل قله‌ها و حلقه‌های کوهستانی، دیواره‌های پلکانی و پرت‌و‌پلاهای درخشان از مواد خردشده که در زمان برخورد به اطراف پرتاب شده‌اند. شکل و جزئیات هر گودال به عواملی مانند اندازه شهاب‌سنگ، سرعت برخورد و زاویه‌ای که با سطح برخورد کرده، بستگی دارد.
چین خوردگی ها
سیاره عطارد به تدریج در حال کوچک شدن است. دلیل این پدیده، سرد شدن هسته آهنی آن است که باعث می‌شود پوسته سنگی سیاره چروکیده شود. جالب است بدانید که هسته عطارد هنوز کاملاً سرد نشده و دانشمندان به تازگی دریافته‌اند که این هسته همچنان حالت مذاب و داغ خود را حفظ کرده است.
روی سطح عطارد، حفره‌های زیادی دیده می‌شود. این دهانه‌ها نتیجه برخورد سنگ‌های آسمانی و ستاره‌های دنباله‌دار با این سیاره هستند. چنین برخوردهایی با تمام اجرام موجود در منظومه شمسی رخ می‌دهد.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره سیاره زهره
منبع: ویکی پدیا