بسیاری از قطعههای آوازی که گوش میدهیم، ویژگیهای منحصر به فردی دارند. یکی از عواملی که یک آواز را دلنشین و زیبا میکند، استفاده از تحریر هنگام خواندن است. اما تحریر در موسیقی دقیقاً چه معنایی دارد؟ در ادامه با این اصطلاح موسیقایی بیشتر آشنا خواهید شد.
تحریر در موسیقی
تحریر در آواز به صدای لرزان و آهنگینی گفته میشود که خواننده با تکانهای سریع ماهیچههای حنجره ایجاد میکند. این تکنیک را چهچهه یا چهچه هم مینامند و برخی معتقدند که الهامگیرنده از آواز پرندگانی مانند بلبل است.
برای بسیاری از علاقهمندان به آواز سنتی که هنوز آموزش ندیدهاند، اجرای تحریر چالش بزرگی به نظر میرسد. با این حال، خوب است بدانید که تفاوت کمی بین چهچه و تحریر وجود دارد.
تفاوت تحریر زدن و چه چه زدن چیست؟
تحریر در خوانندگی
بعضی از افراد فکر میکنند تحریر فقط در موسیقی سنتی وجود دارد و آن را با چهچه یکی میدانند.
ولی باید بدانیم چهچه با تحریر کمی فرق دارد. در واقع، چهچه نوعی از تحریر است که شاید برای کسانی که تازه شروع کردهاند، شبیه به نظر برسد، اما روش تولید این دو صدا با هم متفاوت است.
چهچه به این شکل اجرا میشود که صدا از درون تارهای صوتی شما ایجاد میگردد و مانند یک لرزش طبیعی احساس میشود. این تکنیک در موسیقی بسیار دلنشین است و معمولاً توجه شنوندگان را جلب میکند.
اجرای چهچه در حقیقت نشانهای مثبت است و خبر از سلامت تکنیک صوتی خواننده میدهد. برای درک بهتر، میتوان گفت چهچه زدن مانند تولید صدا از سیم گیتار است که با لرزش سیم، صدایی پدید میآید.
از گذشته تا به حال، میان استادان آواز این باور وجود داشته که اگر کسی تحریر در صدایش نیست، نباید وارد عرصه موسیقی سنتی شود.
تعریف
تحریر، یک تکنیک آوازی است که خواننده با تکانهای سریع ماهیچههای حنجره، صدایی موزون و لرزان تولید میکند. این صدا درون حنجره (قسمت پایینتر از گلو) شکل میگیرد و کیفیت و رنگ آن بسته به مهارت و سبک خواننده متفاوت است.
معمولاً تحریر روی حروف کشیدهای مانند «آ» اجرا میشود. اگر در شعر، واژهای با چنین حرفی در جای مناسب وجود نداشته باشد، خواننده به اختیار خود صدایی مانند «آ»، «ها» یا «آی» به آواز اضافه میکند. به این افزودنهای خارج از شعر، ترنم میگویند.
علت اینکه تحریر اغلب روی صدای «آ» متمرکز است، به محل تولید این صدا برمیگردد. مخرج حرف «آ» در انتهای دهان و نزدیک به گلو قرار دارد و همین موضوع، اجرای تحریر را که از ناحیه حلق انجام میشود، آسانتر میکند.
دسته بندی انواع تحریر در آواز سنتی ایرانی
سه گونه دو نقطه بر روی حروف دیده میشود:
نخست: دو نقطهای که بر جای خود ثابت است،
دوم: دو نقطهای که به سمت بالا حرکت میکند، و
سوم: دو نقطهای که به سمت پایین حرکت میکند.
شاخص اصلی آواز سنتی
اگر بخواهیم ویژگی اصلی آواز ایرانی را معرفی کنیم، بدون شک تحریر مهمترین گزینه است. میتوان گفت که تحریر، مشخصهی بنیادین آواز سنتی و دستگاههای موسیقی ایران به شمار میآید. تنوع دستگاههای موسیقی ایرانی بر شیوهی اجرای این ویژگی تأثیر میگذارد. هر دستگاه نت اصلی ویژهی خود را دارد و بر اساس جایگاه نتها، از دستگاههای دیگر متمایز میشود.
در حقیقت تحریر نه فقط در ظاهر، بلکه در شیوهی اجرا نیز ویژگیهایی کاملاً ایرانی دارد. تعریف تحریر چنین است: «صدایی آهنگین که در انتهای حنجره و با کمک ماهیچههای زیر گلو و بر پایهی ریتم و ملودی یک قطعه، روی برخی صداها ایجاد میشود و به صورت منقطع ادا میگردد. این اجرا بسته به نیاز، در بخشهای مختلف آواز توسط خواننده انجام میپذیرد.»