جلالالدین تاج اصفهانی از خوانندگان سرشناس موسیقی اصیل ایرانی بود. او در سال ۱۲۸۲ در شهر اصفهان به دنیا آمد. این هنرمند بزرگ، مقام والایی در موسیقی سنتی ایران دارد. در ادامه این نوشته، با زندگی و آثار این استاد نامدار بیشتر آشنا خواهید شد.
بیوگرافی جلالالدین تاج اصفهانی
پدر او، شیخ اسماعیل، به هنر علاقهمند بود و با بخشهای مختلف آواز ایرانی در دستگاههای موسیقی سنتی آشنا بود. او در هنگام سخنرانی مذهبی، با صدایی گرم و جذاب، آواز میخواند و به همین دلیل به تاج الواعظین معروف شده بود.
جلالالدین نیز از نظر صدا و اشتیاق به خواندن، هیچ کم از پدر نداشت و با توجه به سنش، موسیقی را به خوبی درک میکرد. به همین دلیل، هر وقت فرصتی پیش میآمد آواز میخواند، جز در حضور پدر.
وقتی نُه سال داشت، به طور ناگهانی پدرش برای اولین بار صدای او را شنید. وقتی پدر متوجه استعداد فوقالعاده جلالالدین در موسیقی شد، بسیار خوشحال شد و از همان سن، آموزش او را خودش بر عهده گرفت. سپس او را نزد استادان بزرگی مانند سیدعبدالرحیم اصفهانی، نایب اسدالله، میرزا حسین ساعتساز (خضوعی)، میرزا حسین عندلیب و حبیب شاطر فرستاد تا دانش موسیقیاش را کاملتر کند.
او به شعرهای سعدی علاقهی زیادی داشت و بخشهایی از شعرهای سعدی و دیگر شاعران را از حفظ بود و در زمان اجرای آواز، بسته به موقعیت و فضا، از آن شعرها استفاده میکرد. بیان شیوای شعر، تحریرهای استثنایی، تنوع در اجرای تحریر، صدای رسا و پرقدرت و انتخاب مناسب قطعات، از ویژگیهای بارز آواز او به شمار میروند.
فعالیت هنری
جلالالدین تاج اصفهانی کار همکاری با رادیو را از سال ۱۳۱۹ شروع کرد و از سال ۱۳۲۸ به بعد نیز با رادیو اصفهان همکاری داشت. او علاوه بر خوانندگی، مسئولیت سرپرستی نوازندگان این رادیو را نیز بر عهده گرفت.
تاج در رادیو اصفهان برنامههای مختلفی اجرا کرد؛ از جمله همکاری با اکبر خان نوروزی در نوازندگی تار و نیز ارائه برنامههایی برای آموزش گوشههای مختلف دستگاههای موسیقی ایرانی.
در جوانی، به راهنمایی قطب السادات، مدتی را نزد شیخ خزعل سپری کرد و پس از پایان حکومت او، به شهرهایی مانند رشت، تهران و اصفهان سفر کرد و در نهایت در اصفهان ساکن شد.
آتش دل
از شناختهشدهترین کارهای او میتوان به آتش دل اشاره کرد. تاج در کنار فعالیتهای هنری، به آموزش هنرجویان نیز میپرداخت.
از جمله شاگردان مطرح او میتوان به این افراد اشاره کرد: ایرج، علیاصغر شاهزیدی، رضا قرنیان اصفهانی، حمیدرضا نوربخش، نصرالله معین، علیرضا افتخاری، همایون فال و استاد محمدرضا شجریان.
توصیف تاج از زبان شجریان
محمدرضا شجریان در مورد تاج اینطور بیان کرده است:
«تاج انسانی بود با روحیهای آرام و شخصیتی با عزت. او در تمام طول زندگیاش هرگز برای ثروت یا مسائل مادی در برابر کسی سر خم نکرد و به همین دلیل هیچگاه برای چاپلوسی، کسی را بیش از حد ستایش نکرد. همیشه از دیگران به نیکی یاد میکرد و همه را به نام خوبی میشناخت. شاید به خاطر نیاورید که حتی یک بار از کسی شکایت کرده باشد یا درباره کسی حرف بدی زده باشد. حتی اگر از کسی ناراحت میشد یا دلش میگرفت، این ناراحتی را با سکوتی بزرگمنشانه تحمل میکرد. تاج همیشه از استادان خود با احترام بسیار زیادی یاد میکرد.»
وفات
جلالالدین تاج اصفهانی در بامداد روز سیزدهم آذر سال ۱۳۶۰، در ۸۶ سالگی، در خانه پدری خود چشم از جهان فروبست. پیکر او را در گورستان خانوادگی تاج، که در تخت فولاد اصفهان قرار دارد، به خاک سپردند.