بانو فخرالسادات ملکپور که با نام فخری ملکپور شناخته میشود، یک نوازنده، آهنگساز و هنرمند موسیقی اهل ایران است. او از زنان سرشناس و تأثیرگذار در عرصه موسیقی و نوازندگی به شمار میرود. در ادامه این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، با کارها و فعالیتهای هنری فخری ملکپور بیشتر آشنا خواهید شد.
بیوگرافی فخری ملک پور
وی ۱ مهر ۱۳۱۴ و در تهران متولد شد. پدرش «سیدذبیح الله مَلِک پور» با هنرمندان بسیاری هم نشین بود، به همین سبب وی از سن ۹ سالگی نواختن پیانو را نزد مرتضی محجوبی آغاز کرد. او به مدت ۱۲ سال ردیف سازی و آوازی موسیقی به همراه آثار و سبک نوازندگی مرتضی محجوبی را فرا گرفت.
ملک پور نواختن ساز سه تار را نزد احمد عبادی ، آشنایی با آواز را نزد ادیب خوانساری، آشنایی با تمبک را نزد حسین تهرانی و مبانی آهنگسازی را نزد علی تجویدی آموخته است.
نمونهای عالی برای مفهوم «مکتبداری» درموسیقی کلاسیک ایرانی
نمونهای برجسته از معنای «صاحب مکتب بودن» در موسیقی سنتی ایران را میتوان در کارهای ایشان دید. همین ویژگی، جایگاه و ارزش ایشان را فراتر از یک نوازندهی باهوش و پرشور نشان میدهد. از جنبههای مختلف، مقام ایشان در موسیقی ایرانی ویژه و متفاوت از دیگر هنرمندانی است که سالهای عمر خود را صرف مهارت در ساز خویش کردهاند و تنها بر اساس استعداد شخصی به جایگاهی دست یافتهاند.
ادامه مسیر هنری فخری ملک پور:
استاد ملک پور مدتی نزد فوزیه مجد، موسیقی کلاسیک را آموخت. او با هنرمندان بزرگی مانند پرویز یاحقی، محمود خوانساری، اسدالله ملک، فرهنگ شریف، رضا ورزنده، حسین کسایی، عبدالوهاب شهیدی و محمدرضا شجریان همکاری داشته است.
او علاوه بر نوازندگی و ساختن آهنگ، سالهای زیادی نیز به آموزش پیانو پرداخته است. از ایشان به عنوان تنها شاگرد و کسی که روایتهای مستقیم از مرتضی محجوبی دارد، یاد میشود.
تمام چیزهایی که آموخته بود را در نواختن پیانو به سبک ایرانیِ استاد محجوبی به کار گرفت: نرمی و ظرافت مضرابهای سهتار، شیرینی ضربیخوانی و تنبکنوازی، کششها و حسهای زیبای آواز ایرانی و شناخت شعر؛ همه اینها در نوازندگی پرمایه و احساسی خانم ملکپور دیده و شنیده میشود.
به طور کلی، نوازندگی پیانوی ایرانی بسیار به شناخت ردیفهای موسیقی و توانایی نواختن یک ساز اصیل ایرانی (به ویژه سهتار) وابسته است. خود استاد محجوبی نیز در جوانی همین راه را رفته بود و به شاگردان بااستعداد خود همین روش را توصیه میکرد.
او تنها شاگرد بازماندهی مرتضیخان محجوبی (از پایهگذاران موسیقی ملی ایران) است که پیانو را به روش حضوری و با نتهای ساختهی خود محجوبی فرا گرفته است.
امتداد مسیر اساتید
خانهاش را عکسهای استادان موسیقی ایرانی پُر کرده؛ از مرتضی محجوبی و احمد عبادی گرفته تا حسن کسایی، جلیل شهناز، ادیب خوانساری و دیگر بزرگان این هنر. روی پیانوی بزرگش، ترمهای زیبا از یزد پهن است. خودش تعریف میکند که هر شب پیش از خواب، حتماً کنار سازش میرود و قطعهای میزند.
او همچنین زیاد علاقهای به انتشار آلبوم یا اجرای کنسرت ندارد و در تمام این سالها آموزش را انتخاب کرده است: «من بیشتر عاشق تدریس هستم، چون میخواهم با شیوهی آموزشم، یاد استادم را زنده نگه دارم.
شنیده شده که بانو ملک پور برای آموزش، هیچ پولی از شاگردانش دریافت نمیکند: «من فقط به خاطر استادم تدریس میکنم. برای اینکه نامش باقی بماند. میخواهم شاگردانی پرورش دهم که یادآور محجوبی باشند. دوست ندارم از کسی پول بگیرم و به این موضوع افتخار میکنم که تا امروز حتی یک ریال هم بابت آموزش موسیقی نگرفتهام. البته شاگردان زیادی هم نمیپذیرم. فقط کسانی را قبول میکنم که عاشق موسیقی ایرانی باشند. از سوی دیگر، نمیخواهم از راه تدریس موسیقی، درآمدی وارد زندگیام شود.»
او تا به حال کنسرتی هم برگزار نکرده است. در پاسخ به این پرسش که اگر شما کنسرت پیانوی ایرانی اجرا نکنید، پس چه کسی شایستهی این کار است؟ با شرمی ویژه میگوید: «مرا بکشند هم کنسرت نمیدهم. در تنهایی خودم، بد ساز نمیزنم، اما دوست ندارم در حضور دیگران پیانو بنوازم. میخواهم در خلوت خودم باشم. حتی همین آلبومهایی که از من منتشر شده، به اصرار دوستانم بوده است.»
آثارهنری
از جمله کارهای هنری ارزشمند فخری ملکپور میتوان این آثار را نام برد:
مشق استاد (شامل سه لوح فشرده از اجراهای فخری ملکپور به همراه دستنوشتههای مرتضی محجوبی)
طربانگیز
آه باران (که با صدای محمدرضا شجریان همراه است)
به که مانی (با آواز مظفر شفیعی)
نسیم بهاری
آیینه خیال
جوایز؛ تجلیل و تقدیرنامه ها:
در شهریور ماه سال ۱۳۹۶، مراسم بزرگداشتی برای پاسداشت جایگاه هنری فخری ملکپور در تالار وحدت تهران برگزار گردید. سپس در دی ماه سال ۱۳۹۷، در چهارمین دوره جشن موسیقی ما، جایزه ویژهای برای نوازندگی به ایشان اعطا شد و از هنرشان تقدیر به عمل آمد. همچنین در بهمن ماه همان سال، در آیین پایانی سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر، یک بار دیگر از فخری ملکپور تجلیل شد.