در دنیای موسیقی ایرانی، چهرههای درخشان و قابل احترام زیادی وجود دارند. یکی از این افراد که تأثیر عمیقی بر موسیقی کشورمان گذاشته، استاد حسن کسایی است. او پژوهشگر موسیقی، آشنای به ردیفهای موسیقی ایرانی، نوازندهی چیرهدست نی و سهتار و از استادان بزرگ موسیقی سنتی ایران، به ویژه در سبک اصفهان، به شمار میرود. در این نوشته از وبلاگ آموزشگاه موسیقی الهام، با زندگی و آثار این استاد بزرگ بیشتر آشنا خواهید شد.
بیوگرافی استاد حسن کسایی
استاد کسایی در سوم مهرماه سال ۱۳۰۷ در محله بیدآباد اصفهان و در کوچهای به نام باغ کلم متولد شد.
پدر ایشان، «حاج سید جواد کسائی»، از بازرگانان سرشناس اصفهان بود. به دلیل عشق و دلبستگیای که به موسیقی داشت، با استادان و هنرمندان بزرگ آن دوره مانند سید حسین طاهرزاده، جلالالدین تاج اصفهانی، اکبر خان نوروزی، اعضای خانواده شهناز (شعبانخان، حسین آقا، علی آقا و جلیل شهناز)، غلامحسین سارنج و ادیب خوانساری ارتباط و رفتوآمد نزدیک داشت.
این شرایط باعث شد که استاد کسایی از پنج سالگی، کار در زمینه موسیقی را با یادگیری آواز نزد استاد جلال تاج اصفهانی شروع کند.
اشتیاق فراوان او به موسیقی سبب شد که تنها یک سال بعد، از دانش و محضر استادانی چون اسماعیل ادیب خوانساری، اکبر خان نوروزی، غلامرضا خان سارنج، سید حسین طاهرزاده، علی شهناز، محمد طاهرپور و … نیز برای افزایش کیفیت آموختههای خود بهره ببرد.
تحصیلات
استاد کسایی از سال ۱۳۱۴ خورشیدی، تحصیل خود را در مدرسه پهلویها شروع کرد. در سالهای بعد، او در مدارس دیگری مانند مدرسه شاه عباسی، مدرسه علّیه، مدرسه حکیم نظامی و همچنین دبیرستان ادب اصفهان نیز به ادامه تحصیل پرداخت.
ورود به دنیای موسیقی
حسن کسایی در ده سالگی (سال ۱۳۱۷) به حضور استادان بزرگ موسیقی، ابوالحسن صبا و حسین تهرانی رفت. در همان ملاقات اول، قطعهای آوازی در دستگاه ابوعطا اجرا کرد که استاد صبا او را با ویلن همراهی نمود. تنها یک سال بعد، او اولین اجرای عمومی خود را در دبیرستان سعدی اصفهان تجربه کرد و در آنجا، با همراهی فلوت نصیر ثقفی، قطعهای در مایه بیات ترک خواند.
اگر به این موضوع علاقه دارید، جایگاه مهم موسیقی در دوران هخامنشیان را از دست ندهید.
توصیه میشود به مطالعه مقاله زندگی کوتاه جرج گرشوین ،پیانیست مشهور آمریکایی ادامه دهید.
برای گسترش دانش خود، به مقاله فوگ فرمی مهم و بنیادی در موسیقی باروک سر بزنید.
او از دوازده سالگی نواختن ساز نی را آغاز کرد و در سیزده سالگی شاگرد استاد نوایی شد. (استاد نوایی از شاگردان نایب اسدالله بود و یاوری، که او نیز اصفهانی بود، از دیگر شاگردان همین استاد محسوب میشود). کسایی در ادامه، نزد استاد صبا به آموختن ردیفهای موسیقی پرداخت و با هنرمندان سرشناسی مانند خالقی، مشیر همایون و حسین محجوبی نیز همکاری و همنوازی داشت. او کنسرتهایی نیز با ادیب خوانساری برگزار کرد و در اجراهایی همراه با تاج اصفهانی حضور یافت.
این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه فرم پرلود در موسیقی به چه فرمی گفته می شود؟.
سال ۱۳۱۹ خورشیدی، نقطهای مهم و سرنوشتساز در زندگی حسن کسایی بود. در این سال بود که او با ساز نی آشنا شد؛ سازی که در آن زمان صدایی خشن و زمخت داشت و به باور بسیاری از موسیقیدانان، صدای آن ناخوشایند بود.
تکنوازی نی
حسن کسائی، در بیست سالگی اولین اجرای تکنوازی نی خود را در دستگاه همایون در تئاتر شهر اصفهان ارائه کرد. یک سال پس از آن، قطعه مشهور “سلام” را در دستگاه چهارگاه خلق نمود که امروزه یکی از شناختهشدهترین آثار موسیقی ایرانی است. این قطعه سالها بعد توسط حسین علیزاده در آلبوم صبحگاهی، با تنظیمی گسترده و ارکستری بزرگ، دوبارهسازی شد.
توصیه میشود به مطالعه مقاله چه سازهایی در موسیقی جاز نواخته میشوند؟ ادامه دهید.
او در سال ۱۳۲۹ برای نخستینبار، ساز نی را به جمع ارکستر اضافه کرد و همکاری خود را با ارکستر رادیو ارتش اصفهان آغاز نمود. در ادامه، با ارکسترهای مختلف رادیو که زیر نظر استادانی مانند ابوالحسن صبا، حسین یاحقی، حبیبالله بدیعی، محمد میرنقیبی، همایون خرم و دیگران اداره میشدند، به فعالیت خود ادامه داد. در سال ۱۳۳۵، به درخواست داوود پیرنیا به برنامه گلها پیوست و تا سال ۱۳۵۷ و حضور در برنامه گلچین هفته، با این مجموعه برنامه همکاری مستمر داشت.
وفات
حسن کسایی در سالهای آخر زندگی خود با بیماری سرطان دست و پنجه نرم کرد. او در بیست و پنجم خردادماه سال ۱۳۹۱، پس از آن که حدود دو ماه در حالت کما به سر برد، چشم از جهان فروبست.
در اینجا میتوانید اطلاعات کاملتری درباره با اصطلاح فرم سونات آشنا شوید بیابید.