تأثیرات شگفتانگیز موسیقی بر روح و روان انسان، بارها در تحقیقات علمی بررسی شده است. این که موسیقی چقدر میتواند بر احساسات و ذهن ما اثر بگذارد، بر همگان روشن است. نکته جالب این است که هر سبک موسیقی، تأثیر خاص خود را دارد. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، میخواهیم ببینیم موسیقی موتزارت چه تأثیری بر مغز انسان میگذارد. بنابراین اگر به این نوع موسیقی علاقه دارید، پیشنهاد میکنیم ادامه این مطلب را از دست ندهید. با ما همراه باشید.
تاثیر موسیقی کلاسیک بر مغز
موسیقی کلاسیک به دلیل ریتم و آهنگش، روی سامانه و کارکردهای مغز اثر میگذارد. ریتم موسیقی به بالا بردن مقدار سروتونین در مغز کمک میکند. سروتونین یک ماده شیمیایی در مغز است که پیامهای عصبی را منتقل میکند و باعث حفظ احساس شادی و خوشحالی میشود. وقتی مغز سروتونین تولید میکند، احساس آرامش و خوشحالی به وجود میآید. در واقع، افسردگی معمولاً نتیجه کمبود این ماده در مغز است.
کارهای کمی هستند که به اندازه موسیقی روی مغز تأثیرگذار باشند. موسیقی مانند یک ورزش کامل برای ذهن عمل میکند. پژوهشهای جدید نشان داده که موسیقی میتواند در زمینههای مختلفی مانند کاهش درد، کم کردن استرس، تقویت حافظه و بهبود آسیبهای مغزی مفید باشد. پس با این مقدمه، به تأثیر موسیقی موتزارت روی مغز میپردازیم.
تاثیر موسیقی موتزارت روی مغز
پژوهشگران در نقاط مختلف جهان به این نتیجه رسیدهاند که گوش دادن به موسیقیِ موتزارت، میتواند بر افزایش هوش و ارتقای سلامت افراد تأثیر بگذارد. جالب اینجاست که حتی گاوها و گیاهان نیز به این نوع موسیقی واکنش مثبت نشان میدهند. همچنین شنیدن آثار موتزارت میتواند تعداد حملات تشنج در بیماران مبتلا به صرع را کم کند.
اگر فردی هر روز به موسیقی موتزارت گوش دهد، نه تنها دفعات تشنج به شکل چشمگیری کاهش مییابد، بلکه فعالیتهای غیرعادی مغز که با بیماری صرع در ارتباط است نیز کمتر میشود.
اصطلاح “تأثیر موتزارت”
اصطلاح “تأثیر موتزارت” اولین بار در سال ۱۹۹۵ توسط پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیا مطرح شد. آنها متوجه شدند دانشجویانی که قبل از امتحان به موسیقی موتزارت گوش داده بودند، در آزمونهای سنجش هوش، نتایج بهتری کسب کردند.
محققان در ادامه، انواع دیگری از محرکها مانند موسیقی تخصصی برای حالت خلسه، قطعات ساده و تکرارشونده، کتابهای صوتی و تمرینات ریلکسیشن را نیز بررسی کردند، اما هیچکدام از این موارد تأثیر قابلتوجهی نشان ندادند.
سلامت نوزادان زودرس
در آغاز سال ۲۰۱۰، یک پژوهش علمی در مجلهٔ پزشکی کودکان منتشر شد که توسط گروهی از پژوهشگران اسرائیلی انجام شده بود. بر اساس این تحقیق، مشخص شد که گوش دادن به موسیقی موتزارت باعث افزایش سریعتر وزن نوزادان نارس میشود.
محققان در مرکز پزشکی سوراسکی در تلآویو، به مدت چند روز پیاپی، روزی حدود ۳۰ دقیقه برای ۲۰ نوزاد نارس موسیقی موتزارت پخش کردند. سپس وضعیت وزن این نوزادان با گروه دیگری که در معرض موسیقی قرار نداشتند، مقایسه شد.
پزشکان همچنین مشاهده کردند که نوزادانی که به موسیقی گوش داده بودند، آرامش بیشتری داشتند و این آرامش باعث کاهش هزینههای مربوط به مراقبت و آرامکردن آنها شده بود.
رشد گیاهان
از سال ۱۹۷۰ آزمایشهایی انجام شد تا تأثیر انواع موسیقی بر گیاهان بررسی شود. در این آزمایشها مشخص شد بعضی از قطعات موسیقی باعث رشد بهتر و شادابی گیاهان میشوند، در حالی که برخی دیگر حتی باعث از بین رفتن آنها شدند. در این میان، موسیقی موتزارت بیش از سایر انواع موسیقی مورد توجه و علاقه گیاهان قرار گرفت.
یکی از اولین آزمایشهای جدی در این زمینه در سال ۱۹۷۳ انجام شد. در این آزمایش، دانشجویی به نام دوروتی رتالاک از امکانات دانشکده بیوتکنولوژی کلرادو استفاده کرد. او گیاهان را در دو اتاق مجزا قرار داد و برای آنها از دو ایستگاه رادیویی مختلف موسیقی پخش کرد. در یک اتاق، گیاهان روزی سه ساعت به موسیقی راک گوش میدادند و در اتاق دیگر، همان مدت به موسیقی ملایم و آرام.
نتیجه آزمایش بسیار جالب بود: گیاهانی که به موسیقی آرام گوش داده بودند، سالم و قوی رشد کردند و حتی ساقههایشان به سمت منبع صدا متمایل شده بود. اما گیاهانی که در معرض موسیقی راک قرار گرفته بودند، نه تنها رشد خوبی نداشتند، بلکه برگهایشان کوچک مانده و از رادیو فاصله میگرفتند. این گیاهان به شکل نامنظم و ضعیفی رشد کردند و بیشتر آنها تنها پس از ۱۶ روز از بین رفتند.
موشهای سرگردان
فرانسیس راچر، یکی از پژوهشگرانی که در سال ۱۹۹۵ در مطالعهی «اثر موتزارت» شرکت داشت، در سال ۱۹۹۸ این پدیده را روی موشها آزمایش کرد.
یک دسته از موشها در دوران جنینی و تا ۶۰ روز پس از تولد، به موسیقی موتزارت گوش دادند.
نتایج نشان داد که این موشها در مقایسه با موشهایی که در محیط ساکت بودند یا به موسیقی کمحرف فیلیپ گلس گوش داده بودند، بهتر توانستند از مسیرهای پیچیده و maze عبور کنند.
با این حال، برخی از دانشمندان پس از انجام تحقیقات بیشتر اعلام کردند که اثر موتزارت چندان چشمگیر نیست؛ در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.
تحقیقات جدید و نتایج جدید
پژوهشگران روانشناسی دانشگاه وین در یک مطالعه جدید اعلام کردند که موسیقی ولفگانگ آمادئوس موتزارت (۱۷۵۶ – ۱۷۹۱)، برخلاف باور رایج، تأثیر قابل توجهی بر مغز ندارد و باعث افزایش هوش نمیشود.
به گزارش بیبیسی، این گروه حدود ۱۵ سال است روی پدیدهای تحقیق میکنند که در برخی مراکز آموزشی به “معجزه موتزارت” معروف شده بود.
بر اساس این باور، شنیدن موسیقی موتزارت میتواند به شکل معجزهآسایی هوش و ذکاوت کودکان را افزایش دهد. اما دانشمندان دانشگاه وین با بررسی ۳۹ مطالعه مختلف و انجام آزمایشهای عملی روی بیش از ۳۰۰۰ نفر، به این نتیجه رسیدند که آثار این نابغه موسیقی جهان، تأثیر مثبت مشخصی بر هوش یا تواناییهای مغزی افراد ندارد.
یاکوب پیچنیگ، سرپرست گروه تحقیق در مؤسسه روانشناسی دانشگاه وین، گفت: “من به همه پیشنهاد میکنم موسیقی موتزارت را گوش دهند، چون بسیار زیباست؛ اما نباید انتظار داشته باشید که فقط با شنیدن آن، باهوشتر شوید.”
این ایده نخستین بار در سال ۱۹۹۳ توسط فرانسیس راوشر، روانشناس آمریکایی، در مقالهای در مجله علمی نیچر مطرح شد. او ادعا کرده بود تحقیقاتش نشان میدهد گوش دادن به موسیقی موتزارت باعث افزایش هوش و تقویت قوه تجسم فضایی میشود.
راوشر در مقاله خود اشاره کرده بود که شنیدن سونات برای دو پیانو در رِ ماژور (شماره ۴۴۸) — که موتزارت در سال ۱۷۸۱ ساخته — تأثیر زیادی در بالا بردن هوش دارد.
این ادعا توجه زیادی در جامعه علمی به خود جلب کرد و باعث شد بسیاری از پدر و مادرها کودکان خود را تشویق کنند ساعتها به موسیقی موتزارت گوش دهند.
پیش از این نیز در سال ۱۹۹۹، کریستوفر چابریس، روانشناس آمریکایی، در مورد صحت “معجزه موتزارت” تردید کرده بود. او هم به نتیجه مشابهی رسیده بود: موسیقی کلاسیک تأثیر محسوسی روی هوش انسان نمیگذارد.