آیا پهلوان آواز ایران را می شناسید؟

بسیاری از نیاکان ما به خاطر هنر و استعدادشان در یادها جاودانه شده‌اند. در این قسمت از وبلاگ مدیر تولز، شما را با پهلوان آواز ایران آشنا می‌کنیم.

بیوگرافی استاد ایرج، پهلوان آواز

حسین خواجه امیری در یازدهم دی ماه سال ۱۳۱۱ در روستای خالدآباد نطنز چشم به جهان گشود. خانواده‌اش اهل هنر بودند. او را با نام هنری «ایرج» می‌شناسند و به پاس جایگاه رفیعش در آواز ایرانی، لقب «پهلوان آواز» به او داده‌اند و نزد دوستدارانش با این عنوان شهرت دارد.

استاد محمدرضا شجریان درباره او گفته است: صدای ایرج در تاریخ آواز ما یک معیار و استاندارد است. هرگاه بخواهند نمونه‌ای از یک صدای ایده‌آل و حرفه‌ای را بیان کنند، می‌گویند مانند صدای ایرج است.

او پدر همایون، هومن و هاله خواجه امیری از همسر اولش است. همچنین از همسر دوم خود، صاحب فرزندانی به نام‌های توران صولت تاش، احسان خواجه‌امیری (خواننده و آهنگساز) و الیکا خواجه امیری (نوازنده) می‌باشد.

پدربزرگ ایرج از خوانندگان مشهور دوره ناصرالدین شاه بود. پدرش نیز صدایی خوش و رسا داشت و با ردیف‌های آوازی آشنا بود. او مدت‌ها پسرش را تحت آموزش خود قرار داد. ایرج در همان سال‌های نوجوانی در مراسم تعزیه شرکت می‌کرد و از تعزیه‌خوانانی که به ردیف و دستگاه‌های موسیقی مسلط بودند، آواز فرا گرفت.

در این مقاله خط اتصال در موسیقی چیست؟ اطلاعات مفیدی آمده است.

مقاله آشنایی با اصطلاحات موسیقی در ارکستر منبع بسیار خوبی برای یادگیری بیشتر است.

تحصیل در مکتب ابوالحسن صبا

او پس از اتمام تحصیلات دبستانی به تهران آمد. در سال ۱۳۲۶ شاگرد استاد ابوالحسن صبا شد و به مدت دو سال نزد او به فراگیری و تکمیل هنر خود پرداخت. استاد صبا او را به رادیو ایران معرفی کرد و او در آن‌جا با ارکستر ابراهیم خان منصوری همکاری کرد.

این هنرمند بعد از مدتی وارد دانشکده افسری شد. در شب‌های جمعه که مرخصی داشت، از ساعت هفت و نیم تا هشت در برنامه ارتش حضور می‌یافت و با ارکستر محمد بهارلو به اجرای ترانه می‌پرداخت. در آن دوران به دلیل مقررات ارتش، نام برادرش، «ایرج»، را به عنوان نام هنری خود انتخاب کرد.

ایرج در سال ۱۳۳۶ با دعوت داوود پیرنیا به برنامه گل‌ها پیوست. نخستین همکاری او در این برنامه، اجرای برگ سبز ۴۳ در دستگاه شور- ابوعطا بود که با همراهی علی تجویدی، فرهنگ شریف و امیر ناصر افتتاح انجام شد. از آن پس همکاری او با برنامه گل‌ها ادامه یافت.

این موضوع را بهتر بشناسید با مطالعه آشنایی با علامت دیز، هشتگ نت ها.

او علاوه بر برنامه‌های رادیویی، برای فیلم‌های فارسی نیز ترانه خواند و بسیاری از بازیگران به جای خود، ترانه‌های او را لب‌خوانی می‌کردند. نخستین فیلمی که ایرج در آن آواز خواند، فیلم «روزنه امید» به کارگردانی سردار ساکر هندی بود که ترانه‌هایش ساخته جواد لشکری است.

ایرج در گروه‌های موسیقی مختلفی مانند ارکستر رادیو ارتش، ارکستر دانشجویان، ارکستر محمد بهارلو، ارکستر ابراهیم خان منصوری و ارکستر عبدالله جهان‌پناه برنامه اجرا کرده است. او برای ۱۰۵ فیلم فارسی ترانه خوانده و پس از انقلاب، به ویژه در دهه‌های هفتاد و هشتاد، بیش از ده آلبوم منتشر کرده است.

همچنین فیلم مستندی از زندگی و آثار هنری او با عنوان «پهلوان آواز» در قالب لوح فشرده (دی‌وی‌دی) در پایان سال ۱۳۹۱ عرضه شد.