همانطور که میدانید، دنیای موسیقی از سبکهای گوناگونی تشکیل شده است. هر سبک ویژگیهای خاص خود را دارد که آن را از بقیه متمایز میکند. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، میخواهیم یکی از سبکهای تاثیرگذار موسیقی، یعنی موسیقی جاز را به طور کامل به شما معرفی کنیم. برای شناخت بهتر سبک جاز، تا پایان این مطلب با ما همراه بمانید.
آشنایی با سبک جاز
جاز یک گونه موسیقی است که سیاهپوستان آمریکا در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم پدید آوردند.
ویژگیهای این سبک شامل استفاده از نتهای غمگین، ضربهای نامنظم و کشیده، تغییرات ناگهانی در شدت صدا، گفتگوی موسیقایی بین سازها، وجود چند ریتم همزمان و به ویژه بداههنوازی است.
جاز را نخستین هنر اصیلی میدانند که در ایالات متحده آمریکا شکل گرفت. به گروهی که این سبک را اجرا کند، گروه جاز گفته میشود. با گسترش جاز در جهان، این موسیقی تأثیر عمیقی بر فرهنگهای موسیقایی کشورها و مناطق مختلف گذاشت و باعث رشد سبکهای مهم دیگری نیز شد.
از سالهای آغازین دهه ۱۹۱۰، سبک جاز نیواورلینز پدید آمد که در آن نوازندگی دستههای موسیقی با سازهای بادی برنجی، ریتمهای رگتایم و موسیقی بلوز با بخشهای گسترده بداهه درهم آمیخته است.
با دنیای موسیقی جاز آشنا شویم
جاز یک سبک موسیقی پویا و زنده است که ریشه در تاریخ و فرهنگ دارد. این موسیقی معمولاً با بداههنوازی شناخته میشود، به این معنی که نوازندگان در لحظه، نواهای جدید و خلاقانه خلق میکنند.
ریتم در موسیقی جاز اغاغلب پیچیده و جذاب است و حس حرکت و شور را به شنونده منتقل میکند. این سبک از ترکیب عناصر مختلف موسیقی از فرهنگهای گوناگون به وجود آمده و در طول زمان تکامل یافته است.
جاز فضایی سرشار از احساس ایجاد میکند و میتواند حالات مختلفی از شادی گرفته تا تأمل را بیان کند. گوش دادن به جاز مانند یک گفتگوی musical بین نوازندگان است که هر کدام با ساز خود حرفی برای گفتن دارند.
این موسیقی امروزه در سراسر جهان طرفداران بسیاری دارد و به اشکال متنوعی اجرا میشود.
تاریخچه موسیقی سبک جاز
ریشه اصلی موسیقی جاز به غرب آفریقا بازمیگردد. سیاهپوستان آمریکایی همچنین خالق سبکهای موسیقی دیگری مانند رگتایم و بلوز هستند.
این سبک موسیقی در آغاز قرن بیستم پدید آمد و به تدریج در میان جامعه سیاهان آمریکا محبوبیت یافت. از آن زمان تا امروز، این نوع موسیقی دگرگونیهای زیادی را تجربه کرده است.
شهر نیواورلئان که در محل اتصال رود میسیسیپی به دریا قرار دارد، نقش مهمی در رشد و گسترش این سبک ایفا کرد. ترکیب جمعیتی این شهر از هر نقطه دیگر در جنوب آمریکا متنوعتر بود و مردمانی با ریشههای آفریقایی، فرانسوی، کارائیبی، ایتالیایی، آلمانی، مکزیکی، سرخپوستان آمریکا و همچنین انگلیسی در کنار یکدیگر زندگی و تعامل داشتند.
آهنگها و نواهای سنتی آفریقایی-آمریکایی با دیگر فرهنگها درآمیخت و به مرور، موسیقی جاز از ترکیب رگتایم، موسیقی نظامی، بلوز و گونههای دیگر موسیقی شکل گرفت. در روزهای نخست، جاز بیشتر برای همراهی رقص استفاده میشد (سالها بعد مردم ترجیح دادند بنشینند و به آن گوش بسپارند).
پس از نخستین ضبطهای رسمی جاز در سال ۱۹۱۷، این سبک به صورت وسیعی میان عموم مردم منتشر شد و با سرعت فراگیر گردید. امروزه مراکز ویژه موسیقی جاز، نوازندگان این سبک و جشنوارههای متعددی در سراسر جهان به فعالیت ادامه میدهند.
موسیقی جاز ایرانی
تاریخ شکلگیری موسیقی جاز در ایران به دهههای پس از انقلاب مربوط میشود. اگرچه ایران بهعنوان کشوری پیشرو در عرصه جاز جهانی شناخته نمیشود، ولی نشانههایی از این سبک و عناصر وابسته به آن در موسیقی ایرانی قابل مشاهده است.
آشنایی با سبک جاز
برخی از ویژگیهای موسیقی جاز عبارتند از:
• در سبک جاز، ضربهایی با کششهای متفاوت مانند ضربهای کشیده، کوتاه و خرامان وجود دارد که به عنوان یکی از سبکهای فرعی و قدیمی جاز شناخته میشود.
• تغییرات زیاد در شدت صدا و نیز به کارگیری تکنیک ندا و پاسخ، از نشانههای مشخص موسیقی جاز است.
• در این سبک، معمولاً چند ریتم جداگانه همزمان نواخته میشود که به آن پلیریتمیک میگویند.
• یکی از ویژگیهای مهم موسیقی جاز، بداههنوازی است. بداههنوازی به این معناست که نوازنده بدون آمادگی یا تنظیم قبلی، در همان لحظه موسیقی را خلق و اجرا میکند.
انواع سبک های موسیقی جاز
امروز موسیقی جاز در قالب سبکهای گوناگونی اجرا میشود. برخی از مهمترین این سبکها عبارتند از:
دیکسیلند
بیگبند یا سوینگ
سالسا جاز
سموت جاز
مدال جاز
فری جاز
بیباپ
کول جاز
جاز برزیلی
آوانگارد جاز
برخی ازهنرمندان معروف سبک موسیقی جز (Jazz)
جاز سبکی موسیقایی است که هنرمندان سرشناس زیادی در آن درخشیدهاند. از مشهورترین این چهرهها میتوان به جلی رول مورتون، کلمن هاوکینگ، لوئیس آرمسترانگ، بیلی هالیدی، جان کولتران، نت کینگ کول، مالیس دیویس، مایکل وایت، کرمیت رافینز، دیزی گیلسژای، الیس مارسالیس، وینتون مارسالیس و نورا جونز اشاره کرد.
چه سازهایی در موسیقی جاز نواخته میشوند؟
در سبک موسیقی جاز، سازهای بادی اهمیت بسیار زیادی دارند و در روزهای اولیه شکلگیری این موسیقی، اساساً فقط از همین نوع سازها استفاده میشد. اما رفتهرفته سازهای دیگر نیز به جمع آنها اضافه شد و امروزه در یک گروه جاز معمولاً پیانو، گیتار و سازهای متنوع دیگری نیز در کنار سازهای بادی دیده میشوند.
ترومپت بیش از هر ساز دیگری با هویت موسیقی جاز گره خورده است.
کرنت بسیار شبیه به ترومپت است، اما صدای نرمتر و ملایمتری تولید میکند.
ساکسوفون یکی از پویاترین سازهای این سبک به شمار میرود و به دلیل صدای منعطف و گستردهاش، از همان ابتدای ظهور موسیقی جاز تا به امروز، نقش مهمی در آن ایفا کرده است.
ترومبون نیز مانند ترومپت از خانواده سازهای بادی برنجی است و از اولین روزهای پیدایش جاز در این موسیقی حضور داشته است.
پیانو در بخش ریتم و هارمونی جاز ساز پرکاری است و به خاطر توانایی بالا در نواختن ملودی و آکورد، از زمان شروع این سبک جزو سازهای اصلی آن محسوب میشود.
گیتار در آغاز شکلگیری موسیقی جاز بیشتر به صورت آکوستیک نواخته میشد، اما امروزه معمولاً گیتار الکتریک در این سبک به کار میرود.
درامز در بخش ریتم جاز نقش کلیدی دارد و مانند موتور محرکهای است که انرژی و حرکت را به کل گروه منتقل میکند.
کنترباس (دوبل باس)، در ابتدای تولد موسیقی جاز در نیوارلئان، انجمنهای سیاهپوست در نوازندگی خود از ساکسوفون باس استفاده میکردند.