آشنایی با انواع کلیفون 

یکی از ابزارهای مهم برای نواختن ویولن، کلیفون است. این ماده نقش بسیار زیادی در کیفیت صدا و نحوه نوازندگی دارد. به همین دلیل، انواع مختلفی از کلیفون با کیفیت‌های گوناگون در بازار موجود است. در ادامه این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، بیشتر با کلیفون و مدل‌های آن آشنا خواهید شد.

کلیفون

کلیفون یکی از ملزومات برخی سازهای زهی است. آرشه یا کمان که معمولاً از موی اسب درست می‌شود، برای اینکه به خوبی به سیم‌ها بچسبد و صدای مناسبی ایجاد کند، نیاز دارد که به یک ماده چسبنده آغشته شود. در گذشته از صمغ درخت حسن‌لبه برای این کار استفاده می‌کردند.
بعد از اینکه ایرانیان با موسیقی غربی و سازهایی مانند ویولن آشنا شدند، کلیفون (colophon) که برای آرشه ویولن به کار می‌رفت، جای صمغ درخت حسن‌لبه را گرفت.

طرز تهیه کلیفون:

این ماده صمغی ابتدا به صورت مایع گرم می‌شود تا بخشی از ترکیبات آن به صورت بخار خارج گردد. سپس آن را در قالب‌های ویژه می‌ریزند و می‌گذارند تا خنک شده و سفت شود.

کلیفون تقریباً شفاف است و رنگ آن می‌تواند از زرد روشن تا تیره متغیر باشد. در دمای معمولی اتاق، این ماده جامد و ترد است، ولی با حرارت دادن و رسیدن به دمای ذوب (که معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ درجه سانتیگراد است) ذوب می‌شود.

کلیفون به آسانی آتش می‌گیرد و هنگام سوختن دود سیاه و غلیظی تولید می‌کند؛ به همین دلیل هنگام ذوب کردن آن باید نهایت دقت را به کار برد. این ماده در حلال‌هایی مانند الکل، اتر و بنزن حل می‌شود.

رنگ کلیفون سازهای زهی مانند ویولن و سل به زمان جمع‌آوری صمغ در طول سال بستگی دارد. اگر شیره درخت در فصل‌های پاییز یا تابستان جمع‌آوری شده باشد، معمولاً رنگ تیره‌تری دارد و نرم‌تر است. اما اگر رزین در اواخر زمستان یا اوایل بهار برداشت شود، رنگ کهربایی یا طلایی خواهد داشت و در فرآیند تولید کلیفون، بافت سفت‌تری پیدا می‌کند.

انواع کلیفون

کلیفون یک ماده رزینی طبیعی است که از درختان مخروطی مانند کاج به دست می‌آید. این ماده بر اساس شیوه استخراج و فرآوری، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

رزین صمغ
رزین چوب
رزین روغنی.

رزین صمغ

این ماده چسبناک از انواع درختان کاج که هنوز زنده هستند، استخراج می‌شود.
از این درختان، ماده‌ای شیره مانند به نام اولئورزین خارج می‌شود. سپس این اولئورزین طی فرآیند تقطیر، به دو بخش تقسیم می‌گردد: بخش سبک و فرار آن که سقز نام دارد و بخش سنگین و جامد باقی‌مانده که همان صمغ رزین است.

رزین چوب

از چوب‌های قدیمی و خشک شده درخت کاج، ماده‌ای به نام رزین چوب به دست می‌آید.

رزین روغن

از خمیر چوب درختان سوزنی‌برگ که با روش سولفات فرآوری می‌شود، یک نوع رزین روغنی نیز به دست می‌آید. این ماده به عنوان محصول فرعی در این فرآیند تولید می‌شود.
تعداد منابع تولید کلیفون از چوب کاج در حال کم شدن است. در حال حاضر، مهم‌ترین انواع کلیفونی که تولید می‌شوند، کلیفون صمغی و کلیفون روغنی هستند.