همانطور که میدانید، برای نواختن سازهای زهی مانند سهتار از ناخن یا مضراب استفاده میشود. اما مراقبت از ناخنها و رسیدگی به آنها گاهی سخت میشود، چون در زندگی روزمره از دستهایمان برای کارهای مختلفی استفاده میکنیم و ممکن است ناخنها بشکنند یا آسیب ببینند. در چنین شرایطی، میتوان از مضراب برای نواختن سهتار کمک گرفت. در این نوشته از وبلاگ مدیر تولز، با انواع مضرابهای سهتار آشنا میشوید تا در صورت لزوم بتوانید انتخاب درستی برای خرید مضراب داشته باشید.
انواع مضراب سه تار برای نواختن
سهتار یکی از سازهای سنتی ایران است که با زخمه زدن به سیمهایش نواخته میشود. نوازنده معمولاً با ناخن انگشت اشاره دست راست روی سیمها ضربه میزند. این ساز چهار سیم فلزی دارد که از جنس فولاد و برنج هستند و در امتداد دسته، از قسمت پایینی (کاسه) تا انتهای دسته (پنجه) کشیده شدهاند.
مضراب سهتار ممکن است توسط نوازندگان حرفهای چندان مورد استفاده قرار نگیرد، ولی برای هنرجویانی که نمیتوانند ناخن انگشت اشاره خود را بلند کنند، بسیار مفید و کاربردی است. همانطور که میدانید، سهتار مانند تار، از سازهای زخمهای محسوب میشود که با مضراب نواخته میشود. این مضراب میتواند خود ناخن انگشت باشد یا وسیلهای که کار ناخن را انجام دهد. مضرابها شکلها و انواع گوناگونی دارند که در ادامه به آنها پرداخته شده است.
مضراب سیمی
این مضراب از یک نوار فلزی و یک سیم ساخته شده که سیم به شکل یک حلقه، دو سر نوار فلزی را به هم وصل کرده است. روش کار با آن بسیار ساده است: شما مضراب را مانند یک انگشتر به انگشت اشاره خود میکنید و سپس سیم آن را زیر ناخنتان قرار میدهید تا کاملاً ثابت بماند.
برای اینکه بتوانید از این مضراب به بهترین شکل استفاده کنید، باید سه مرحله ساده را دنبال کنید:
1. مضراب را طوری به انگشتتان وارد کنید که قسمت باز آن در سمت زیرین انگشت قرار گیرد.
2. سپس، دو طرف سیم مضراب را کاملاً زیر ناخنتان ببرید. حتی اگر ناخنهای کوتاهی داشته باشید، باز هم لبههایی وجود دارد که سیم در زیر آن قرار میگیرد.
3. در پایان، حلقه مضراب را محکم دور انگشتتان فشار دهید تا در جای خود ثابت شود.
صدادهی مضراب سیمی سه تار
صدای مضرابهای سیمی، در مقایسه با بقیهی مضرابها، زیرتر و شفافتر است. چون این صدا از برخورد دو سیم تولید میشود، به همین خاطر واضح و رسا شنیده میشود. این نوع مضراب هم قیمت کمتری دارد و هم به آسانی در بازار پیدا میشود. از طرفی، همانطور که گفتیم، صدای آن شفافتر و بازتر است و به همین دلیل، معمولاً نوازندگان سهتار از این مضراب بیشتر استفاده میکنند و آن را میپسندند.
مضراب شاخ
مضرابهای شاخی، همانطور که از نامشان مشخص است، از شاخ جانوران درست میشوند. برخی نوازندگانی که دوست دارند صدای سازشان نرم و لطیف باشد، شبیه به وقتی که با ناخن مینوازند، از این نوع مضراب استفاده میکنند. این مضراب هم مانند مضراب سیمی، زیر ناخن قرار میگیرد؛ با این تفاوت که حلقهی دور آن از جنس چرم است.
مضراب پلاستیکی
این مضرابها از جنس پلاستیک تولید میشوند و دلیل نامگذاری آنها نیز همین موضوع است. معمولاً ضخامت قسمت انگشتگذاری در مضرابهای پلاستیکی بین ۱۶ تا ۱۷ سانتیمتر است و اندازه تقریبی آنها ۳۰ در ۲۰ در ۲۰ میلیمتر میباشد. از نظر قیمت نیز مضرابهای پلاستیکی هزینه کمتری در مقایسه با مضرابهای فلزی دارند.